Υπό… δομές Οικονομίας
Διαβάστηκε από 6211 αναγνώστες -
Μειώστε τις ενεργειακές απώλειες ενός κτιρίου επιλέγοντας τα κατάλληλα δομικά υλικά.
Δομικά υλικά ονομάζονται τα υλικά που χρησιμοποιούνται στην ανέγερση κτισμάτων. Τέτοια υλικά είναι τα παραδοσιακά, αυτά που χρησιμοποιούσε ο άνθρωπος μέχρι τον 19ο αιώνα όπως η πέτρα, το ξύλο, τα τούβλα ή το γυαλί, ενώ σήμερα υπάρχει και μια μεγάλη ποικιλία νεώτερων υλικών όπως ο χάλυβας, τα μονωτικά υλικά, το αλουμίνιο και το τσιμέντο, το οποίο σε συνδυασμό με αδρανή υλικά, νερό και πρόσθετες ουσίες αποτελούν το σκυρόδεμα, ένα από τα πλέον χρήσιμα δομικά υλικά.
Στην κατηγορία των δομικών υλικών συμπεριλαμβάνονται τόσο τα κονιάματα όσο και τα χρώματα, επειδή είναι απαραίτητα για τη λειτουργία ενός τεχνικού έργου, παρόλο που δεν μετέχουν στη διαδικασία του «χτισίματος» με τη στενή σημασία του όρου.
Κατηγορίες
Τα φυσικά δομικά υλικά είναι διαθέσιμα στη φύση, όπως για παράδειγμα το ξύλο, οι πέτρες, ο πυλός, ενώ τα τεχνητά δομικά υλικά παράγονται με τεχνικά μέσα και σε αυτά συγκαταλέγονται το σκυρόδεμα, ο χάλυβας, το γυαλί κ.τ.λ. Μια περαιτέρω διάκριση των τεχνητών υλικών γίνεται ανάλογα με τις βασικές χαρακτηριστικές τους ιδιότητες, κι έτσι προκύπτουν οι εξής κατηγορίες: κεραμικά (π.χ. σκυρόδεμα), μέταλλα (π.χ. χάλυβας, αλουμίνιο), πολυμερή (π.χ. πολυουρεθάνη, εποξειδικές ρητίνες) και σύνθετα υλικά (συνδυασμοί των προηγούμενων τριών κατηγοριών).
Ο ρόλος τους στην ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου
Τα δομικά υλικά παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή κατανάλωση ενός κτιρίου (κυρίως αυτά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή του εξωτερικού κελύφους του κτιρίου) ενώ μπορούν και να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό ην ενεργειακή κατάταξή του. Ο συντελεστής θερμοπερατότητας του κελύφους καθορίζεται στην ουσία από την θερμική συμπεριφορά (αυτό που ονομάζουμε συντελεστή θερμικής αντίστασης “λ”) του κάθε δομικού υλικού, αλλά και την αλληλουχία με την οποία αυτά χρησιμοποιούνται. Θα μπορούσαμε, ανάλογα με τη μεθοδολογία κατασκευής, να κατατάξουμε τις εξωτερικές τοιχοποιίες σε τρεις γενικές κατηγορίες: τις ελαφρές, τις μέσες (ή σύμμικτες) και τις βαριές τοιχοποιίες. Και στις τρεις περιπτώσεις, τα υλικά με τον χαμηλότερο συντελεστή θερμικής αντίστασης (λ) είναι αυτά που καθορίζουν σε ποσοστό έως και 60% την συνολική ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου. Αυτά τα δομικά υλικά καθιερώθηκε εδώ και πέντε δεκαετίες να ονομάζονται μονωτικά υλικά. Η εξέλιξη τους συνεχίζεται εντυπωσιακά και στις μέρες μας. Η συνήθης τοποθέτηση το μονωτικού υλικού στο κέλυφος του κτιρίου είναι στην εξωτερική πλευρά της τοιχοποιίας. Με αυτόν τον τρόπο το κτίριο «θωρακίζεται» από την επιρροή των εξωτερικών συνθηκών, ενώ παράλληλα μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης υγρασίας και μούχλας. Αυτό φυσικά προϋποθέτει και την ορθή αντιμετώπιση των τυχόν θερμογεφυρών.
Ενεργειακή αναβάθμιση μέσω των δομικών υλικών
Είναι γεγονός ότι η αντικατάσταση δομικών υλικών, όπως τα τζάμια, τα κουφώματα, τα χρώματα, κ.α., μπορεί να αναβαθμίσει ενεργειακά ένα κτίριο και να συντελέσει στην εξοικονόμηση ενέργειας. Το σημαντικό όμως είναι να γίνει με το σωστό τρόπο, ύστερα από ενεργειακή επιθεώρηση και προσομοίωση του κτιρίου και, κυρίως, από υπεύθυνο μηχανικό.
Σήμερα έχουμε στη διάθεση μας τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να μοντελοποιούμε ένα κτίριο με πολύ καλή προσέγγιση, να λαμβάνουμε υπόψη μας πολύ συγκεκριμένα κλιματικά δεδομένα, να προσεγγίζουμε με ακρίβεια όλους εκείνους τους παράγοντες που επηρεάζουν την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου και να προτείνουμε υπεύθυνες και αποτελεσματικές λύσεις για την ενεργειακή του αναβάθμιση. Αυτή η αναβάθμιση μπορεί να οδηγήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας έως και 70%, ιδιαίτερα σε κτίρια που είναι κατασκευασμένα πριν την δεκαετία του ΅80 (όταν και θεσμοθετήθηκε ο Κανονισμός Θερμομόνωσης) και είναι ως επί το πλείστον αμόνωτα.
Αν θέλουμε να βάλουμε μια σειρά στις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν, ανάλογα με την αποτελεσματικότητα τους, αυτή θα μπορούσε να είναι:
- Θερμομόνωση Κελύφους και Στέγης
- Θερμογέφυρες
- Κουφώματα
- Αεροστεγανότητα (κάτι άγνωστο στην Ελλάδα που όμως ευθύνεται κατά μεγάλο μέρος για την απώλεια ενέργειας)
- Σκίαση
- Φωτισμός
- Ζεστό νερό χρήσης
- Συστήματα Θέρμανσης – Ψύξης
Δομικά υλικά για κτίρια Σχεδόν Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης
Η συμμετοχή των δομικών υλικών στην κατασκευή ενός κτιρίου σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης είναι καθοριστική και προκύπτει όπως είπαμε παραπάνω από την σωστή προσομοίωση του κτιρίου. Ένα νέου τύπου τούβλο, μια αυξημένη μόνωση, ένα καλύτερης ποιότητας κούφωμα, ένας ενεργειακός υαλοπίνακας, ένας συνδυασμός τελικά αυτών και άλλων υλικών και συστημάτων, μπορούν να οδηγήσουν στο Σχεδόν Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης Κτίριο (ΣΜΕΚ).
Τι σημαίνει αυτό με απλά λόγια; Ότι το κτίριο του μέλλοντος – κι όταν λέμε μέλλοντος, εννοούμε το κτίριο που μπορούμε και πρέπει να σχεδιάζουμε σήμερα – στην Ελλάδα δεν πρέπει να έχει καμιά ανάγκη θέρμανσης. Θα πρέπει απλά να εκμεταλλεύεται τα εσωτερικά του κέρδη στο μέγιστο βαθμό, τον ήλιο που έχουμε πλούσιο καθώς και ότι «ενέργεια από ΑΠΕ μπορεί να παραχθεί εντός η πλησίον αυτού», όπως ακριβώς ορίζει η οδηγία 31/2010 για το κτίριο ΣΜΕΚ. Παράλληλα αυτό το κτίριο πρέπει να έχει την ελάχιστη δυνατή ανάγκη ψύξης, μέσα από σωστό βιοκλιματικό σχεδιασμό, την σκίαση και την εκμετάλλευση της θερμικής μάζας, όπου αυτή απαιτείται.
Στα πλαίσια αυτά η επιλογή των κατάλληλων δομικών υλικών βάσει των προδιαγραφών που απαιτούνται για ένα κτίριο ΣΜΕΚ είναι ο πιο καθοριστικός παράγοντας για την επίτευξη του στόχου. Η αγορά είναι πλήρης και εξελίσσεται συνέχεια, η τεχνογνωσία υπάρχει και διαδίδεται, οι νόμοι της Φυσικής ισχύουν πάντα. Το ζητούμενο είναι να γίνει κοινή αντίληψη ότι η εξοικονόμηση ενέργειας είναι μονόδρομος γιατί απλά είναι ο μόνος τρόπος να μπορέσουμε να σταματήσουμε την καταστροφή του περιβάλλοντος αλλά και, ταυτόχρονα, να κρατήσουμε χρήματα στην τσέπη μας, σήμερα που τα έχουμε περισσότερη ανάγκη.
Τι είναι η σήμανση CE και τι διασφαλίζει;
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 89/106/ΕΟΚ (CPD), η οποία ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με το Π.Δ. 334/94 ΦΕΚ 176/Α/25.10.1994, αφορά στη συμμόρφωση των προϊόντων του τομέα δομικών κατασκευών (Δομικά Υλικά) και την χρήση σήματος "CE". Ο όρος Δομικά Υλικά περιλαμβάνει τα προϊόντα που κατασκευάζονται για να ενσωματωθούν σε δομικά έργα εν γένει, που καλύπτουν τόσο τα κτίρια όσο και τα έργα πολιτικού μηχανικού. Με βάση αυτήν την Οδηγία, εκδίδονται Ευρωπαϊκά Πρότυπα με σκοπό την συμμόρφωση, ως προς τις καθοριζόμενες από αυτά απαιτήσεις, των εκάστοτε ομάδων ή μεμονωμένων προϊόντων.
Από τον Ιούλιο 2013 άλλαξαν για τους κατασκευαστές μερικά βασικά σημεία στη σήμανση CE των δομικών υλικών σύμφωνα με τον κανονισμό 305/2011 ΕΕ που αντικαθιστά την οδηγία 89/106 ΕΟΚ, με αποτέλεσμα πλέον να διαχειρίζονται σχεδόν σαν να είναι ιατρικά-τεχνολογικά προϊόντα! Σε αντίθεση με την οδηγία, ο κανονισμός είναι δεσμευτική νομοθετική πράξη και η εφαρμογή του είναι υποχρεωτική σε όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ.
Όπως σε όλους τους κανονισμούς γενικά, έτσι και στο συγκεκριμένο, τα κράτη μέλη θεσπίζουν διατάξεις που περιλαμβάνουν απαιτήσεις, οι οποίες αφορούν όχι μόνο την ασφάλεια των κτιρίων και άλλων δομικών κατασκευών, αλλά και την υγεία, τη διάρκεια ζωής των έργων, την εξοικονόμηση ενέργειας, την προστασία του περιβάλλοντος, οικονομικές πτυχές και άλλες πλευρές σημαντικές από την άποψη του κοινού συμφέροντος.
Οι δομικές κατασκευές στο σύνολό τους και στα ξεχωριστά τους μέρη πρέπει να είναι κατάλληλες για τη χρήση για την οποία προορίζονται, λαμβάνοντας υπόψη ιδιαίτερα την υγεία και την ασφάλεια των ατόμων που εμπλέκονται σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής των κατασκευών. Με την προϋπόθεση ότι οι δομικές κατασκευές συντηρούνται κανονικά, πρέπει να πληρούνται οι βασικές απαιτήσεις δομικών κατασκευών που τις αφορούν για οικονομικά εύλογο χρόνο ζωής.
Γενικές απαιτήσεις για τη σήμανση CE:
- Μηχανική αντοχή και ευστάθεια
- Πυρασφάλεια
- Υγιεινή, υγεία και περιβάλλον
- Ασφάλεια και προσβασιμότητα χρήσης
- Προστασία κατά του θορύβου
- Εξοικονόμηση ενέργειας και διατήρηση της θερμότητας
- Βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων (νέα απαίτηση)
Έτσι, η σήμανση "CE" υποδηλώνει ότι το προϊόν πληροί αυτές τις συγκεκριμένες απαιτήσεις και αποτελεί για τις εταιρίες απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτραπεί η χρήση των προϊόντων αυτών στην ευρωπαϊκή αγορά, χωρίς προσαρμογή ή επανέλεγχο των προϊόντων τους.
Τι δηλώνει η σήμανση:
- Ότι το προϊόν συμφωνεί με το αντίστοιχο εθνικό πρότυπο
- Ότι το προϊόν συμφωνεί με την ευρωπαϊκή τεχνική έγκριση
- Ότι το προϊόν συμφωνεί με τις εθνικές τεχνικές προδιαγραφές
Πώς επιλέγουμε δομικά υλικά;
Ανάλογα με το είδος της κατασκευής πρέπει να γίνεται και η κατάλληλη επιλογή δομικών υλικών και αυτό προϋποθέτει καλή γνώση των ιδιοτήτων και της συμπεριφοράς τους καθώς και του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται η κατασκευή. Ειδικότερα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι εξωτερικοί παράγοντες που επιδρούν στην κατασκευή, ο τρόπος συμπεριφοράς των δομικών υλικών στις εξωτερικές επιδράσεις, οικονομικοί παράγοντες, όπως το κόστος των υλικών σε συνάρτηση με την αποτελεσματικότητα τους, το κόστος συντήρησής τους, η φιλικότητα προς το περιβάλλον, που περιλαμβάνει τις ενεργειακές ιδιότητες τους και κατΆ επέκταση το κόστος που επιβαρύνει τον χρήστη ως ένοικο της εκάστοτε κατασκευής.
- Ότι το προϊόν συμφωνεί με το αντίστοιχο εθνικό πρότυπο
- Ότι το προϊόν συμφωνεί με την ευρωπαϊκή τεχνική έγκριση
- Ότι το προϊόν συμφωνεί με τις εθνικές τεχνικές προδιαγραφές
Πώς επιλέγουμε δομικά υλικά;
Ανάλογα με το είδος της κατασκευής πρέπει να γίνεται και η κατάλληλη επιλογή δομικών υλικών και αυτό προϋποθέτει καλή γνώση των ιδιοτήτων και της συμπεριφοράς τους καθώς και του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται η κατασκευή. Ειδικότερα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι εξωτερικοί παράγοντες που επιδρούν στην κατασκευή, ο τρόπος συμπεριφοράς των δομικών υλικών στις εξωτερικές επιδράσεις, οικονομικοί παράγοντες, όπως το κόστος των υλικών σε συνάρτηση με την αποτελεσματικότητα τους, το κόστος συντήρησής τους, η φιλικότητα προς το περιβάλλον, που περιλαμβάνει τις ενεργειακές ιδιότητες τους και κατΆ επέκταση το κόστος που επιβαρύνει τον χρήστη ως ένοικο της εκάστοτε κατασκευής.
Παράγοντες που επιδρούν στα δομικά υλικά
- Οι κλιματολογικές συνθήκες
- Η υγρασία
- Η θερμοκρασία
- Ο άνεμος
- Το νερό
- Η έκθεση σε ειδικές συνθήκες, οξέα,
άλατα, χημικές ουσίες
- Η ύπαρξη βλάστησης.
Φυσικά αυτά δεν είναι υποχρέωση των ιδιοκτητών να τα γνωρίζουν, αλλά των μηχανικών που μελετούν και υλοποιούν την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου. Οι μηχανικοί, μάλιστα, είναι κι εκείνοι που θα πρέπει να επιλέξουν τα κατάλληλα υλικά για τη συγκράτηση της θερμότητας, τη θερμομόνωση, τη θερμοχωρητικότητα, την ηχομόνωση, την αντισεισμικότητα, τη πυροπροστασία, τον περιορισμό της ακτινοβολίας, κ.α. ανάλογα με τις προδιαγραφές του κτιρίου, έτσι ώστε να επιτύχουν τη μεγαλύτερη δυνατή εξοικονόμηση ενέργειας.
Αυτό που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην επιλογή των υλικών, όσον αφορά την θερμομόνωση και την θερμοπρόσοψη πρώτα και κύρια είναι οι θερμομονωτικές τους ιδιότητες. Ακολουθούν ο τρόπος χρήσης τους και η αντοχή στο χρόνο. Οι πρώτες πρέπει να ελέγχονται αυστηρά μέσω πιστοποιήσεων, ο τρόπος κατασκευής πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένα συνεργεία, στη δε διάρκεια ζωής θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερα μεγάλη σημασία, αν δεν θέλουμε στο μέλλον να έχουμε αυξημένο κόστος συντήρησης του κτιρίου.
Δεν υπάρχει, ωστόσο, κανόνας χρήσης τύπων μονωτικών υλικών. Μόνο η ενεργειακή προσομοίωση του κτιρίου μπορεί να υποδείξει με σαφήνεια τις προδιαγραφές που πρέπει να έχει μια αλληλουχία δομικών υλικών στο εξωτερικό κέλυφος, η οποία θα φέρει το βέλτιστο αποτέλεσμα. Κάθε άλλη προσέγγιση δεν πρέπει να γίνεται, κατά τη γνώμη μου, αποδεκτή και μπορεί συχνά να οδηγήσει σε τραγικό για τη διάρκεια ζωής του κτιρίου αποτέλεσμα.
Ο ρόλος των μηχανικών
Ημόνη ευθύνη των χρηστών στην προκειμένη περίπτωση είναι να απευθύνονται σε εξειδικευμένους μηχανικούς ενεργειακούς συμβούλους και όχι σε τεχνίτες και πωλητές προϊόντων. Εδώ ας κάνουμε μία παρένθεση: Στην Ελλάδα έχουμε αποκτήσει τα τελευταία χρόνια μια κακή νοοτροπία, η οποία συνοψίζεται στο γεγονός ότι θεωρούμε πως ο κάθε είδους τεχνίτης ξέρει καλύτερα την κατασκευή από τον όποιο μηχανικό. Σε αυτό ο τελευταίος που έχει ευθύνη είναι ο χρήστης. Φταίμε κατΆ αρχήν εμείς οι μηχανικοί που λόγω των χαμηλών αμοιβών που εμείς οι ίδιοι διαμορφώσαμε, δεν επιβλέπουμε την κατασκευή του κτιρίου όπως πρέπει, δεν ενημερωνόμαστε για τις τεχνολογικές εξελίξεις στα δομικά υλικά, ιδιαίτερα δε, δεν έχουμε εντρυφήσει σε βάθος στην ενεργειακή συμπεριφορά των υλικών και του κτιρίου γενικότερα.
Από την άλλη οι εμπορικές εταιρείες διευκολύνονται να προωθούν τα προϊόντα τους μέσω των τεχνιτών, οι οποίοι φυσικά προτείνουν τα προϊόντα που ξέρουν και έχουν δουλέψει. Ένας τεχνίτης μόνωσης παραδείγματος χάρη, πρώην σοβατζής συνήθως, ξέρει να τοποθετεί με ένα συγκεκριμένο τρόπο μόνωση, έτσι όπως τον εκπαίδευσε η εμπορική εταιρεία, αλλά φυσικά δεν γνωρίζει να χρησιμοποιήσει άλλο υλικό, ούτε μπορεί να ξέρει τη σχέση ενεργειακής απόδοσης της εξωτερικής θερμοπρόσοψης και του παρακείμενου κουφώματος. ΓιΆαυτό το λόγο, είναι επιτακτική ανάγκη οι μηχανικοί να ξαναπάρουν την θέση που τους αρμόζει στην κατασκευή, να πάρουν ξανά την ευθύνη που τους αναλογεί. Έτσι και οι πολίτες θα έχουν πιο έγκυρη και υπεύθυνη ενημέρωση και θα ξέρουν πώς να επιλέξουν.
¶ρθρο του κ. Στέφανου Παλλαντζά, Πολιτικού Μηχ/κου NTUA & Προέδρου ΔΣ Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Δομικά υλικά από τον ειδικό ή από ένα γνωστό;
Διαλέξτε την ηλεκτρική συσκευή που πραγματικά χρειάζεστε
Εύκολα roof gardens και για προστασία από την βροχή!
Μηχανικός αερισμός: Για να ανασαίνει το σπίτι!
