Μην8230 «ξυλώνεστε» στη θέρμανση

Οι νέες τεχνολογίες μετατρέπουν τον πιο απλό και παραδοσιακό τρόπο θέρμανσης, σε σταθμό οικονομίας, άνεσης, ομορφιάς και αξιοπιστίας.

Τα καυσόξυλα αποτελούν τη συνηθέστερη εμπορική μορφή στερεών βιοκαυσίμων στην Ελλάδα και κυρίως τον πιο παλιό και παραδοσιακό τρόπο θέρμανσης. Ειδικά στην επαρχία, τα ελληνικά νοικοκυριά ζεσταίνονται μέχρι και σήμερα σε μεγάλο βαθμό από ξυλόσομπες, τζάκια, αλλά και ξυλολέβητες, με καύσιμη ύλη που βρίσκεται σε αφθονία στις αγροτικές περιοχές. Και στην Αθήνα όμως, η οικονομική κρίση έχει «αναζωπυρώσει» την αγάπη των κατοίκων για τα ξύλα, λόγω του χαμηλού κόστους χρήσης που προσφέρουν σε σύγκριση με άλλα συστήματα θέρμανσης.

Η καύσιμη ύλη

Τα ξύλα μπορεί να προέρχονται από διάφορα είδη δέντρων, π.χ. οξιά, πεύκο, ελιά, δρυς, σε διάφορες φυσικές μορφές (κούτσουρα ή σχισμένα καυσόξυλα) και διατίθενται σε διάφορους τύπους, π.χ. χύδην, στοιβαγμένα σε παλέτες, σε διάφορες συσκευασίες (big bags) κτλ. Κάθε είδος ξύλου έχει τις δικές του ιδιότητες και χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την απόδοση του κατά την καύση. Τελείως ξερά ξύλα, ανεξαρτήτως είδους, αποδίδουν περίπου την ίδια θερογόνο ικανότητα (4.500 Kcal/Kgr), η οποία όμως στην πραγματικότητα και με υγρασία περίπου 20% πέφτει στα 3.400 Kcal/kg.

Δρυς:

Είναι ένα είδος ξύλου που «αρπάζει αρκετά εύκολα, αλλά καίει αργά και αποδοτικά, διατηρώντας τη φωτιά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Συνήθως προτιμάται για συνεχή χρήση, όμως δεν είναι κατάλληλο για προσάναμμα. Έχει μεγάλη θερμική απόδοση και η τιμή της κυμαίνεται μεταξύ 140-150 ευρώ/τόνος.

Οξιά:

Έχει αρκετά κοινά στοιχεία με τα ξύλα δρυός, καθώς προσφέρει αργή και αποδοτική καύση. Η μεγάλη φλόγα που δίνει την καθιστά ιδανική για τζάκι αφού δεν προκαλεί προβλήματα καπνού. Όσον αφορά την θερμική της απόδοση, φτάνει στις 4500 kcal/hr/kgr. Το κόστος του τόνου ανέρχεται στα 130-160 ευρώ.

Ελιά:

Είναι ένα από τα πιο δημοφιλή είδη ξύλου στην Ελλάδα και όχι άδικα. Καίγεται αργά, μυρίζει ευχάριστα και έχει αρκετά καλή θερμική απόδοση. Υπάρχει μεγάλη αφθονία, αλλά και μεγάλη ζήτηση για το ξύλο ελιάς, επομένως η τιμή του φτάνει τα 160 ευρώ/τόνος.

Πεύκο:

Ελαφρύτερο και πιο μαλακό, άρα και φθηνότερο. Γενικά τα κωνοφόρα, όπως το πεύκο και το έλατο και τα μαλακά ρητινώδη όπως λεύκα, ιτιά «αρπάζουν» γρήγορα, δίνουν μεγάλη φλόγα, αλλά εκλύεται καπνός με αποτέλεσμα το γρήγορο φράξιμο της καμινάδας. Η τιμή του βρίσκεται στα 100-140 ευρώ ο τόνος..

*Πρέπει να σημειωθεί ότι οι τιμές των ξύλων αλλάζουν από περιοχή σε περιοχή και ανάλογα με την ποιότητά τους.

Μέσα καύσης

Τα ξύλα ως καύσιμη ύλη μπορούν να χρησιμοποιηθούν για θέρμανση κτιρίων με τζάκι, σόμπα ή σύστημα κεντρικής θέρμανσης. Πολλά σπίτια χρησιμοποιούν για θέρμανση τζάκια με την καύση ξύλων. Ενώ τα παλαιότερα τζάκια είχαν χαμηλούς βαθμούς απόδοσης, σήμερα τα σύγχρονα τζάκια έχουν υψηλούς βαθμούς απόδοσης και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για θέρμανση ολόκληρης της κατοικίας. Βασική προϋπόθεση για την θέρμανση με ξύλο είναι η ύπαρξη καμινάδας, το μήκος της οποίας είναι σε πλήρη συνάρτηση με το μέγεθος της εστίας. Η καμινάδα, πάντως, αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την καλή λειτουργία του τζακιού, γι’αυτό και πρέπει να πληροί όλες τις προδιαγραφές.

Λέβητες καύσης

Οι εν λόγω λέβητες διακρίνονται βασικά στις παρακάτω κατηγορίες, τόσο από πλευράς είδους καυσίμου που χρησιμοποιούν, όσο και κυρίως από τον τρόπο λειτουργίας τους.

- Ανάλογα με το είδος του καυσίμου σε λέβητες πέλετς ή άλλων ειδών βιομάζας (π.χ. καυσόξυλου, τεμαχισμένου ξύλου, πυρηνόξυλου, μπρικέτες)

- Ανάλογα με τον τρόπο τροφοδοσίας του καυσίμου. Λέβητες που λειτουργούν με μπρικέτες ή άλλα ογκώδη καύσιμα λειτουργούν γενικά με χειροκίνητη τροφοδοσία. Καύσιμα που διατίθενται σε σχετικά ομοιόμορφα και μικρά τεμαχίδια, π.χ. πέλετς ή πυρηνόξυλο μπορούν να τροφοδοτηθούν στο λέβητα με ένα αυτόματο σύστημα τροφοδοσίας. Σημειώνεται ότι η λειτουργία του συστήματος αυτού απαιτεί τη σύνδεση του λέβητα με το ηλεκτρικό δίκτυο.

- Ανάλογα με το αν επιτυγχάνεται συμπύκνωση των υδρατμών των καυσαερίων σε λέβητες συμπύκνωσης ή μη. Γενικά η συμπύκνωση των υδρατμών αυξάνει τον βαθμό απόδοσης του λέβητα, ωστόσο είναι δύσκολο να επιτευχθεί τεχνικά για την καύση της βιομάζας. Για το λόγο αυτό οι λέβητες συμπύκνωσης με βιομάζα σπανίζουν στην αγορά και αν είναι διαθέσιμοι αφορούν συνήθως «εύκολα» καύσιμα, κυρίως πέλετς ξύλου.

Πλεονεκτήματα

+ Οικονομική λειτουργία λόγω του χαμηλού κόστους καυσίμου

+ Ωραίο αισθητικό αποτέλεσμα της φωτιάς

+ Δυνατότητα σύνδεσης με συστήματα κεντρικής εγκατάστασης

Μειονεκτήματα

- Αυξημένες εκπομπές σωματιδίων σε σχέση με τα συστήματα καύσης πετρελαίου ή φυσικού αερίου (ειδικά στα παραδοσιακά τζάκια ανοιχτού τύπου)

- Κίνδυνος πυρκαγιάς στην καμινάδα από ανάφλεξη κρεόζωτου (μείγμα που προέρχεται από την απόσταξη των ξύλων)

- Συχνό καθάρισμα καμινάδων και εστιών

- Απαίτηση σε μεγάλους χώρους αποθήκευσης

- Ανάγκη για συνεχή τροφοδότηση της φωτιάς

- Ανάγκη για τακτική συντήρηση από εξειδικευμένο συνεργείο

Η εγκατάσταση του λέβητα

Κατασκευαστής και εγκαταστάτης θα πρέπει να εξασφαλίσουν την ορθή εγκατάσταση του συστήματος και να δώσουν στο χρήστη τις κατάλληλες συμβουλές για την καλή λειτουργία του. Η επιλογή ανάμεσα σε διάφορους διαθέσιμους τύπους λεβήτων πρέπει να γίνει σύμφωνα με τις ανάγκες και απαιτήσεις του καταναλωτή και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εφαρμογής, αλλά και των περιορισμών στο διαθέσιμο χώρο για την εγκατάσταση του λέβητα, των συνοδευτικών συστημάτων και των χώρων αποθήκευσης του καυσίμου. Επίσης, η διαστασιολόγηση του λέβητα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τη μελέτη θέρμανσης του κτιρίου. Η εγκατάσταση πρέπει να γίνεται σε καλώς αεριζόμενα λεβητοστάσια, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Ο ορθός σχεδιασμός ή ανακατασκευή της καμινάδας είναι απαραίτητος για τη μεγιστοποίηση του φυσικού ελκυσμού που προσφέρει ασφάλεια στη λειτουργία (αποφυγή πυρκαγιάς ή συσσώρευσης θανατηφόρων αερίων) και καλή λειτουργία του λέβητα. Γενικά, για ίδια δυναμικότητα λέβητα απαιτούνται μεγαλύτερες διαστάσεις καπνοδόχου σε σχέση με τους λέβητες πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Ειδικά στους λέβητες πέλετς με αυτοματοποιημένη τροφοδοσία απαιτούνται και συνδέσεις με το ηλεκτρικό κύκλωμα.

Το πρότυπο ΕΛΟΤ EN 303-5 καθορίζει τις απαιτήσεις και τις μεθόδους δοκιμής για την ασφάλεια, ποιότητα καύσης, λειτουργικά χαρακτηριστικά, σήμανση και συντήρηση λεβήτων κεντρικής θέρμανσης με στερεά καύσιμα (συμπεριλαμβανομένων των στερεών βιοκαυσίμων) με μέγιστη ονομαστική θερμική ισχύ έως 500 kW.

Να μην ξεχάσω να

- παραγγείλω ξύλα στοιβαγμένα και όχι χύμα (χάνεται 20-30% του όγκου από τα κενά)

- αγοράσω ξύλα το καλοκαίρι (κατά προτίμηση 6 μήνες πριν τη χρήση)

- καθαρίζω τη στάχτη τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα

- καθαρίζω την καμινάδα σε τακτά χρονικά διαστήματα (μια φορά τον χρόνο)

- προσδιορίσω το μέγεθος των ξύλων, έτσι ώστε να προσαρμόζονται οριζόντια στην κάθε συσκευή καύσης αφήνοντας 8-10cm απόσταση από τα τοιχώματα

- ερευνήσω για τη μετατροπή του παραδοσιακού τζακιού σε ενεργειακό (αερόθερμο ή υδραυλικό)

- τοποθετήσω φίλτρο καυσαερίου στην καμινάδα για την αύξηση της απόδοσης και τη μείωση των μικροσωματιδίων και του μονοξείδιου του άνθρακα

Καύση σε Σόμπες

Οι σόμπες είναι επιδαπέδιες συσκευές , κυρίως για τοπική θέρμανση που μπορούν να λειτουργούν με διάφορα είδη καυσίμων ανάλογα με την κατασκευή τους, π.χ. καυσόξυλα, πέλετς. Η εστία και τα τοιχώματα της κατασκευάζονται ή επενδύονται με πυρίμαχα υλικά, ενώ η απομάκρυνση της τέφρας γίνεται είτε από τεφροδοχείο κάτω από τη σχάρα καύσης είτε απευθείας από την εστία σε περίπτωση που δεν υπάρχει σχάρα. Παρέχουν περισσότερες δυνατότητες ρύθμισης του αέρα καύσης και μπορούν να επιτύχουν υψηλότερους βαθμούς απόδοσης, ενώ υπάρχουν και σόμπες καλοριφέρ και αερόθερμες με δυνατότητα σύνδεσης στο σύστημα κεντρικής θέρμανσης. Διαφοροποιούνται ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους (χυτοσίδηρος, μαντέμι, χάλυβας).

l Αερόθερμες: Οι σόμπες ξύλου αποτελούν την πιο φθηνή και απλή λύση με τις τιμές να ξεκινούν από 200 ευρώ και να φτάνουν μέχρι και 1.000. Αρκετά μοντέλα διατίθενται και με ενσωματωμένο φούρνο, ενώ άλλα μπορεί να διαθέτουν και ανεμιστήρα για γρηγορότερη διάχυση του θερμαινόμενου αέρα στο χώρο. Η απόδοσή τους κυμαίνεται στο 60-70%, ενώ δεν απαιτούν ιδιαίτερη συντήρηση. Οι σόμπες πέλλετ είναι σίγουρα πιο ακριβές, με τις τιμές να ξεκινούν από 800 και να φτάνουν και τις 3.000 ευρώ. Όλες οι σόμπες αυτού του τύπου διαθέτουν ενσωματωμένο ανεμιστήρα και θερμοστάτη με τον οποίο διευκολύνεται η ρύθμιση της θερμοκρασίας του χώρου. Κάποια μοντέλα διαθέτουν και υποδοχή για αεραγωγούς που μπορούν να θερμάνουν 2 έως και 4 δωμάτια μέσω σωληνώσεων. Είναι πολύ πιο αποδοτικές από αυτές του ξύλου, αφού η απόδοσή τους ξεπερνά το 90%.

l Υδραυλικές (ή καλοριφέρ): Οι υδραυλικές σόμπες ξύλου είναι αρκετά πιο αποδοτικές από τις απλές σόμπες σε ποσοστό που φτάνει το 70-80%, αλλά και αρκετά ακριβότερες, με το κόστος αγοράς τους να ξεκινά από τα 600 και να φτάνει μέχρι και τα 4.000 ευρώ. Από την άλλη, οι σόμπες πέλλετ καλοριφέρ αποτελούν την πιο ακριβή αλλά και πιο σύγχρονη πρόταση στον τομέα της οικιακής θέρμανσης με σόμπα. Έχουν τη δυνατότητα να συνδεθούν με τα σώματα καλοριφέρ και έτσι να ζεστάνουν ολόκληρο το σπίτι, αλλά και να προσφέρουν ζεστό νερό χρήσης αν συνδεθούν με μπόιλερ. Η λειτουργία τους αυτή τις καθιστά αρκετά ακριβές αφού η τιμή τους ξεκινά από τα 1.500 αλλά μπορεί να φτάσει και τα 6.00 ευρώ, με την απόδοσή τους στο 90% να δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό το κόστος τους.

Καύση σε Τζάκια

Παραδοσιακά Τζάκια

Το τυπικό τζάκι είναι ένα κλασικό σύστημα τοπικής θέρμανσης. Χαρακτηρίζεται από χαμηλό βαθμό απόδοσης (10-30%) τόσο λόγω ατελούς καύσης όσο και λόγω μη επαρκούς ανάκτησης της θερμοκρασίας των καυσαερίων, ενώ η χρήση του συνεπάγεται σημαντικές εκπομπές στο περιβάλλον.

- Χτιστά: Είναι αυτά που χτίζονται επιτόπου στον χώρο όπου θα τοποθετηθούν. Ο σωστός ελκυσμός τους είναι δύσκολο να επιτευχθεί, με αποτέλεσμα να μην αποδίδουν καλή ποιότητα καύσης. Συνήθως κατασκευάζονται «για ομορφιά», γι’αυτό και ο βαθμός απόδοσής τους δεν υπερβαίνει το 20%. Η τιμή τους εξαρτάται από το μέγεθος που θα επιλέξει ο κάθε καταναλωτής, αλλά και τον τεχνίτη.

- Προκατασκευασμένα: είναι κατασκευασμένα από πυρίμαχα υλικά και αποτελούνται από κομμάτια, τα οποία μοντάρονται μεταξύ τους στο χώρο που θα τοποθετηθεί το τζάκι. Στην περίπτωση αυτή, ο ελκυσμός είναι αρκετά μεγάλος και η απόδοσή τους φτάνει μέχρι και το 30%. Το κόστος τους κυμαίνεται ανάλογα με το μέγεθός τους μεταξύ 200-700 ευρώ περίπου.

Ενεργειακά Τζάκια

Το ενεργειακό τζάκι επιτυγχάνει καλύτερη εκμετάλλευση της θερμότητας που εκλύεται από την καύση των καυσίμων, την οποία αποδίδει στο χώρο εγκατάστασής τους ως θερμό αέρα. Εναλλακτικά, μπορεί ακόμα και να συνδεθεί με το σύστημα κεντρικής θέρμανσης.

-Αερόθερμα: Ζεσταίνουν τον αέρα ο οποίος μεταφέρεται με ελεύθερη φυσική ροή ή με βεβιασμένη μέσω ηλεκτρικού ανεμιστήρα. Στην περίπτωση αυτή μπορούμε με ειδικά κανάλια να τον μεταφέρουμε μέχρι και 15μ μακριά και να ζεστάνουμε όλο το σπίτι. Χωρίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με τις απαιτήσεις του κάθε αγοραστή: Ανοιχτού τύπου με θερμική απόδοση περίπου 40-45%, κλειστού τύπου με θερμική απόδοση μεγαλύτερη του 70-80% και νέας γενιάς οικολογικά κλειστού τύπου με θερμική απόδοση πάνω από 80%. Η τιμή τους κυμαίνεται μεταξύ 500-3.500 ευρώ για καύση με ξύλο και 2.000-4.000 για καύση βιομάζας (πέλλετ).

- Υδραυλικά (ή καλοριφέρ): Επιτυγχάνει ό,τι και το αερόθερμο, δηλαδή τον αερισμό του χώρου. Η διαφορά τους έγκειται στο γεγονός ότι ζεσταίνει τον χώρο με την κυκλοφορία ζεστού νερού στα σώματα του καλοριφέρ, λειτουργεί δηλαδή όπως ένας λέβητας. Με το ζεστό νερό που παράγει μπορούμε να ζεστάνουμε ομοιόμορφα όλο το σπίτι μέσω των σωμάτων καλοριφέρ, ενώ ζεσταίνει επίσης και το boiler για να έχουμε ζεστό νερό χρήσης. Μπορεί να συνδεθεί παράλληλα με καυστήρα πετρελαίου ή αερίου. Το κόστος απόκτησής τους ανέρχεται σε 750-6.000 ευρώ για καύση ξύλου και 3.700-7.000 ευρώ για καύση βιομάζας (πέλλετ)