2015: Οι εξελίξεις αλλάζουν την «εικόνα» της Ενέργειας

Όσον αφορά την αγορά του φυσικού αερίου, το χρονοδιάγραμμα ήταν ακόμη πιο άμεσο, καθώς σύμφωνα με το νέο νομοσχέδιο, έως την 30ή Μαΐου του 2016, η ΔΕΠΑ και οι ΕΠΑ Αττικής, Θεσσαλίας και Θεσσαλονίκης υποχρεούνται να υποβάλουν προς έγκριση το λογιστικό διαχωρισμό των δραστηριοτήτων τους στη ΡΑΕ, ενώ η πλήρης απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου, προβλέπεται ως το 2018.

Σε πρώτο πλάνο η αποκρατικοποίηση του ΔΕΣΦΑ
Η συμφωνία με τους εταίρους στα μέσα του 2016, έφερε ξανά στο προσκήνιο και τις αποκρατικοποιήσεις στον κλάδο της ενέργειας, με νέα δεδομένα να έχουν πλέον δημιουργηθεί για τις εταιρείες του Δημοσίου και τον ΔΕΣΦΑ να τίθεται σε προτεραιότητα και να περιλαμβάνεται στο «πακέτο» των ταμειακών εσόδων 2 δισ. ευρώ από αποκρατικοποιήσεις, που συμπεριέλαβε η κυβέρνηση, στον προϋπολογισμό για το 2016. Συγκεκριμένα, το ΤΑΙΠΕΔ εκτίμησε συνολικές συμβάσεις ύψους 3,5 δισ. ευρώ για την επόμενη χρονιά, εκ των οποίων το κράτος θα «καρπωθεί» πάνω από το 50% και τοποθέτησε σε αυτές και το ΔΕΣΦΑ, έναντι ενός ποσού της τάξης των 187 εκατ. ευρώ. 

Αντίστοιχα όμως, στη συμφωνία με τους δανειστές, φέρεται να υπάρχει ρητή αναφορά και για την αποκρατικοποίηση της «μικρής ΔΕΗ», με πρόβλεψη για πώληση του 17% των μετοχών της εταιρείας, ακόμη και εντός του 2016, ενώ σε δεύτερο πλάνο έχουν τεθεί ΔΕΠΑ και ΕΛΠΕ. Αμφότερες οι περιπτώσεις αποκρατικοποίησης δεν είχαν προχωρήσει με την αρχική τους μορφή και να γίνει επανεκκίνηση της διαδικασίας με εναλλακτικούς τρόπους.

Πτώση 10% στην τιμή του πετρελαίου
Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της χρονιάς σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτέλεσε η κατακόρυφη πτώση στην τιμή του πετρελαίου, η οποία και προσέφερε σημαντικά κέρδη σε πλήθος βιομηχανιών ανά τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα, με ευνοημένους και του έλληνες καταναλωτές. Η τιμή του αργού υπολογίζεται ότι έχει υποχωρήσει κατά 40% μέσα σε μόλις ένα χρόνο, γεγονός που έχει περιορίσει τα σχετικά έξοδα τόσο της βιομηχανίας, όσο και των καταναλωτών, αν και στην Ελλάδα, όχι σε αντίστοιχο επίπεδο. Συγκεκριμένα και συγκρίνοντας τις τιμές του περασμένου Δεκεμβρίου με τις αντίστοιχες του 2014, διαπιστώνει κανείς ότι η τιμή της αμόλυβδης βενζίνης έχει μειωθεί μόλις κατά 8% στα 1,32 ευρώ ανά λίτρο, του πετρελαίου κίνησης, μόνο κατά 9% (στα 1,065 ευρώ ανά λίτρο) και του πετρελαίου θέρμανσης μόλις κατά 16% (στα 77 λεπτά ανά λίτρο). Η «συρρίκνωση» της μείωσης μέχρι τον τελικό καταναλωτή στην Ελλάδα, οφείλεται δε, στην αυξημένη φορολογία, με τους εγχώριους φόρους να είναι από τους υψηλότερους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το 68% της τελικής τιμής των εγχώριων καυσίμων να μην επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις των διεθνών τιμών.

Νέοι ενεργειακοί «παίκτες» στην Ελλάδα
Με στόχο να εκμεταλλευτούν τα νέα δεδομένα στις εγχώριες αγορές ενέργειας, μία σειρά από νέους «παίκτες», έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους στην Ελλάδα και πληθύνονται διαρκώς, με νέες «προσθήκες» να καταγράφονται και το 2015. Εταιρείες όπως η Elpedison, η Protergia του Ομίλου Μυτιληναίου και η Ήρων του Ομίλου ΓΕΚ Τέρνα, έχουν ήδη ετοιμάσει τα στρατηγικά τους πλάνα για συγκεκριμένους τομείς της ενεργειακής αγοράς, ενώ μεταξύ των new entry της περασμένης χρονιάς, ξεχωρίζουν τα Ελληνικά Ταχυδρομεία. Όπως ανακοίνωσε στα τέλη του έτους η ίδια η εταιρεία, τα ΕΛΤΑ, θα είναι παρόντα ως εναλλακτικός πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας, στο πλαίσιο της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας που διαμορφώνεται στη χώρα και στο πλαίσιο αυτό, υπέβαλαν στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) αίτηση για τη χορήγηση άδειας, με το φάκελό τους να αφορά τη διαχείριση συνολικής ισχύος 350 MW για 20 χρόνια, με δυνατότητα παράτασης.

Μία ακόμη σημαντική είσοδος στην αγορά της ενέργειας όμως, ήρθε και από τη σύμπραξη των ομίλων Μέτκα και Εγνατία. Οι δύο τους προχώρησαν το 2015, στην ίδρυση της METKA EGN, με στόχο να αποκτήσει ηγετική θέση στον κλάδο των φωτοβολταϊκών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ήδη από την περασμένη χρονιά μάλιστα, η νεοϊδρυθείσα εταιρεία, πέτυχε την υπογραφή συμβολαίων για έργα σε 7 σταθμούς παραγωγής ενέργειας με χρήση ηλιακών φωτοβολταϊκών τεχνολογιών, συνολικής ισχύος άνω των 116MW και αξίας συμβολαίου της τάξης των 112 εκατ. ευρώ.

Στο τελικό στάδιο η κατασκευή TAP και IBG
Κατά τη διάρκεια του 2015, εισήλθαν στο τελικό στάδιο πριν την έναρξη της κατασκευής τους και τα δύο μεγάλα ενεργειακά έργα για τη χώρα, τα οποία και αφορούν την κατασκευή των αγωγών αερίων TAP και IBG. Πιο συγκεκριμένα, το ελληνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έδωσε την επίσημη έγκρισή του στην τροποποιημένη Μελέτη Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων που υπέβαλε ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP AG) για το ελληνικό τμήμα του αγωγού και σύμφωνα με τον ίδιο τον ΥΠΕΝ, Πάνο Σκουρλέτη, να ενημερώνει για την κατάληξη των συνομιλιών μεταξύ του υπουργείου και της κατασκευάστριας εταιρείας, που φέρνουν πλέον προ των πυλών, την έναρξη των εργασιών. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά μάλιστα, εντός Απριλίου του 2016, αναμένεται να ξεκινήσουν τα κατασκευαστικά έργα του ελληνικού τμήματος (μήκος των 543 χιλιομέτρων) του αγωγού. 

Αντίστοιχη «εικόνα» και στο ελληνοβουλγαρικό «κομμάτι» του αγωγού, τον IBG, με τους μετόχους της εταιρείας ICGB AD (μεταξύ των οποίων και η ΔΕΠΑ), να λαμβάνουν πρόσφατα την τελική επενδυτική απόφαση, που συνιστά το τελικό στάδιο της ανάπτυξης του έργου. Θα ακολουθήσει η έναρξη της φάσης της κατασκευής του, η οποία με βάση το ισχύον χρονοδιάγραμμα προσδιορίζεται να πραγματοποιηθεί από το 4ο τρίμηνο του 2016 έως τα μέσα του 2018, οπότε και προβλέπεται η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του αγωγού.

Υπεγράφη η χρηματοδότηση ενεργειακών έργων με 285 εκατ. ευρώ
Τους προηγούμενους μήνες υπεγράφησαν και οι δανειακές συμβάσεις μεταξύ ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΣΦΑ και Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για τη χρηματοδότηση με συνολικά 285 εκατ. ευρώ, ενεργειακών έργων στην Ελλάδα. Πρόκειται για δάνειο προς της ΔΕΗ ύψους 110 εκατ. ευρώ ως δεύτερη δόση, για τη κατασκευή 18 αυτόνομων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στη Ρόδο, την Κάλυμνο και σε άλλα μικρότερα νησιά της Δωδεκανήσου, του Βόρειου και Ανατολικού Αιγαίου, των Κυκλάδων και του συμπλέγματος των Διαπόντιων νησιών.

Δάνειο για τη χρηματοδότηση της δεύτερης αναβάθμισης του τερματικού σταθμού υγροποιημένου αερίου της Ρεβυθούσας με την καταβολή της δεύτερης δόσης δανείου προς τον ΔΕΣΦΑ ύψους 40 εκατ. ευρώ, αλλά και δάνειο ύψους 135 εκατ. ευρώ προς τον ΑΔΜΗΕ, ως δεύτερη δόση, για το έργο της αναβάθμισης του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρισμού, μέσω της διασύνδεσης των Κυκλάδων στο ηπειρωτικό σύστημα.

Έσπασε το «φράγμα» των 2.000 MW στην αιολική ενέργεια
Ο κλάδος των αιολικών είναι ο μόνος από το σύνολο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που συνεχίζει να ακολουθεί ανοδική πορεία στην Ελλάδα, με το 2015 να αποτελεί μάλιστα χρονιά-σταθμό για την εγχώρια αιολική ενέργεια, καθώς ξεπέρασε το «φράγμα» των 2.000 ΜW. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε για το πρώτο εξάμηνο του 2015 η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), η συνολική καθαρή αιολικής ισχύς που είναι συνδεδεμένη στο δίκτυο ξεπέρασε τα 2.000MW στις 26 Απριλίου 2015, με την ανεμογεννήτρια της εταιρείας ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή στην θέση Μαυροβούνι, του Δήμου Τανάγρας στη Βοιωτία, να «πετυχαίνει» το ορόσημο. Υπολογίζεται δε, ότι το 2015 τέθηκαν σε λειτουργία περίπου 200 μεγαβάτ νέων αιολικών, με σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2014, η οποία και αποδίδεται στην ωρίμανση έργων κατά το προηγούμενο διάστημα. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να σημειωθεί, ότι τα περιθώρια στην Ελλάδα, παραμένουν τεράστια, καθώς η χώρα μας βρίσκεται μόλις στο 50% του εθνικού στόχου για την αιολική ενέργεια.

Αρχή με το… δεξί για το net metering στην Ελλάδα
Η ώρα για την «υιοθέτηση» του ενεργειακού συμψηφισμού, γνωστού και ως net metering, στην Ελλάδα, έφθασε μετά από πολλές δοκιμασίες, στις αρχές του 2015. Η σχετική απόφαση «άνοιξε» τη σχετική… πόρτα για τα φωτοβολταϊκά στη χώρα μας, δίνοντας νέα ώθηση, σε μία αγορά που είχε «βαλτώσει» τα τελευταία χρόνια. Η εκκίνηση του προγράμματος εγκατάστασης φωτοβολταϊκών με net metering μάλιστα, ήταν τουλάχιστον ικανοποιητική, με τα στοιχεία για το διάστημα από το Μάιο έως και τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, να δείχνουν ότι κατατέθηκαν σχεδόν 300 αιτήσεις στο Διαχειριστή του Δικτύου Διανομής, που είναι ο αρμόδιος για την εξυπηρέτηση των επενδυτών, για φωτοβολταϊκά συνολικής ισχύος 4,8 μεγαβάτ. Από το σύνολο των αιτήσεων δε, το 84% έχει ήδη λάβει προσφορά σύνδεσης, με πάνω από 145 αιτούντες να έχουν υπογράψει κιόλας, τη σύνδεση σύμβασης, γεγονός που -σύμφωνα με τον ΣΕΦ- σημαίνει ότι ο ΔΕΔΔΗΕ ανταποκρίνεται με ικανοποιητική ταχύτητα στη διεκπεραίωση των διαδικασιών.

Επενδύσεις εκατ. ευρώ στις υποδομές του φυσικού αερίου
Με τη ζήτηση να ακολουθεί ανοδική τάση, εξαιτίας και της αυξημένης ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο, το δεύτερο εξάμηνο του 2015, τον αριθμό των καταναλωτών που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα αντικατάστασης καυστήρων πετρελαίου με φυσικό αέριο να φθάνει τις 10.000, μόνο στην Αττική και την τιμή σε όλη την Ελλάδα να ακολουθεί διαρκώς καθοδική πορεία, οι περαιτέρω επενδύσεις στις υποδομές του φυσικού αερίου, αποτελούν ουσιαστικά, φυσικό επακόλουθο. Το 2015 μάλιστα, τόσο η ΕΠΑ Αττικής, όσο και οι ΕΠΑ Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας, υλοποίησαν επενδύσεις εκατομμυρίων ευρώ, για την περαιτέρω διείσδυση του φυσικού αερίου στη χώρα, με τις δύο τελευταίες, να πετυχαίνουν 9.500 και 4.500 νέες συνδέσεις αντίστοιχα στο τέλος του έτους. Στο πλαίσιο αυτό μάλιστα, έχουν ήδη ανακοινώσει νέες επενδύσεις για το 2016, ύψους 12,5 εκατ. ευρώ, η ΕΠΑ Θεσσαλονίκης και ύψους 7,44 εκατ. ευρώ, η ΕΠΑ Θεσσαλίας.

Συμφωνία με τους εταίρους για τον ΑΔΜΗΕ
Ξεχωριστή αναφορά θα πρέπει να γίνει και σε ένα σημαντικό γεγονός για τον κλάδο της ενέργειας, που βρέθηκε στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων, μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των εκπροσώπων των θεσμών και οι εξελίξεις για αυτό αναμένονται στο προσεχές μέλλον. Πρόκειται για τη συμφωνία που «έκλεισε» τον προηγούμενο μήνα, ανάμεσα στις δύο πλευρές και αφορά το μέλλον του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, στην επόμενη ημέρα της… απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρισμού. Η κυβέρνηση ήθελε να παραμείνει ο ΑΔΜΗΕ στα «χέρια» του ελληνικού δημοσίου και το «πέτυχε», με μία συμβιβαστική λύση. Συγκεκριμένα και σύμφωνα με όσα έχει κάνει γνωστά το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η συμφωνία προβλέπει ότι το ελληνικό Δημόσιο δεσμεύεται για την απόκτηση και διατήρηση ποσοστού 51% των μετοχών του νέου ΑΔΜΗΕ, με ένα ποσοστό 20% των μετοχών να πωλείται σε διεθνή Διαχειριστή Δικτύων (TSO) και το υπόλοιπο 29% να διατίθεται μέσω του Χρηματιστηρίου Αθηνών στο επενδυτικό κοινό. Παράλληλα, το ελληνικό Δημόσιο θα διατηρήσει την πλειοψηφία στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΑΔΜΗΕ, ενώ ο διευθύνων σύμβουλος θα επιλεχθεί με κοινή συναίνεση.

Επιπλέον, το ελληνικό Δημόσιο θα αναλάβει να καταβάλει το αντίτιμο για το Δίκτυο Υψηλής Τάσης, που σήμερα ανήκει στη ΔΕΗ, με τα έσοδα από την πώληση μετοχικού μεριδίου στον «στρατηγικό» επενδυτή, από τη διάθεση των μετοχών μέσω του Χρηματιστηρίου Αθηνών και με ένα ποσοστό έως 10% από τα αποτελέσματα EBITDA του ΑΔΜΗΕ σε ετήσια βάση και μέχρι την πλήρη εξόφληση του οριζόμενου τιμήματος.

Όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της συμφωνίας, η απόκτηση του προβλεπόμενου ποσοστού από επενδυτή θα πρέπει γίνει το συντομότερο δυνατόν και η διάθεση του υπόλοιπου μέρους των μετοχών, μέσω του χρηματιστηρίου, σε επόμενη φάση.