Σωστή θέρμανση ή καύση8230 παλουκιών

Με το κρύο του φετινού χειμώνα να μην έχει γίνει ακόμη «τσουχτερό», η επιλογή της κατάλληλης θέρμανσης του σπιτιού, μπορεί να προλάβει τα… γδαρσίματα του Μαρτίου.

Μπορεί ο χειμώνας της φετινής χρονιάς να βρίσκεται στα μέσα του – με τις θερμοκρασίες να ανεβοκατεβαίνουν ασυνήθιστα για αυτή την εποχή του χρόνου, ωστόσο, με το Μάρτιο μπροστά και τις γνωστές σε όλους λαϊκές ρήσεις, τα κρύα κάθε άλλο παρά πίσω δεν είναι. Και όσο και να θέλουμε να σκεφτόμαστε θετικά ότι πλησιάζει η άνοιξη, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι ακόμα έχουμε αρκετό χρόνο, μέχρι να κλείσουμε το θερμοστάτη του σπιτιού μας. Ο χρόνος όμως αυτός, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει να είναι και συνώνυμο των εξόδων, καθώς ακόμα και τώρα μέσα στη μέση του χειμώνα, η εξοικονόμηση ενέργειας οδηγεί τόσο σε άμεσα όσο και σε μακροπρόθεσμα οφέλη. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω αλλαγών στον τρόπο και τις συνήθειες μας, ξεκινώντας από το είδος της θέρμανσης που θα επιλέξουμε και φτάνοντας μέχρι και το είδος του καυσίμου εκείνου που προσαρμόζεται καλύτερα στις ανάγκες μας.

Κεντρική Θέρμανση

Το συντριπτικό ποσοστό των συστημάτων κεντρικής θέρμανσης στη χώρα μας στηρίζεται αποκλειστικά στη χρήση καυστήρων πετρελαίου. Και αν τα προηγούμενα χρόνια η αύξηση της τιμής του για διάφορους γεωπολιτικούς λόγους οδήγησε μεγάλη μερίδα των καταναλωτών να στραφούν σε εναλλακτικές και πιο προσοδοφόρες λύσεις, ωστόσο αυτό δεν συνοδεύτηκε και από πιο οικολογικές επιλογές. Η στροφή στη χρήση στερεών καυσίμων απεδείχθη περιβαλλοντολογική «βόμβα» για την ατμόσφαιρα, κυρίως λόγω της αλόγιστης χρήσης των τζακιών και άλλων αντίστοιχων συσκευών θέρμανσης που βασίζονται σε αυτά, αλλά και λόγω της ακαταλληλότητας της καύσιμης ύλης. Σήμερα όμως, με τα επίπεδα του να υποχωρούν επιτρέποντας στο κόσμο να έχει πρόσβαση σε ικανοποιητική θέρμανση, αυτό που μένει είναι να αναβαθμιστεί ο ρόλος των Λεβητών και να εκσυγχρονιστούν με βάση τα σημερινά στάνταρντ.

Νέες νομοθεσίες για τη θέρμανση και στην Ελλάδα

Νέα δεδομένα για τη θέρμανση και στην Ελλάδα όμως, έχει φέρει και ο Νόμος 4342/15 που ψηφίστηκε από την περασμένη χρονιά και αποτελεί προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας σε Ευρωπαϊκή οδηγία που αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, προκειμένου η χώρα να συνεισφέρει στην επίτευξη του πρωταρχικού στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για 20% βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων έως το 2020.

Βάσει του νέου νόμου λοιπόν, σε πολυκατοικίες και κτίρια πολλαπλών χρήσεων όπου η θέρμανση /ψύξη παρέχεται από κεντρική πηγή ή δίκτυο τηλεθέρμανσης ή από κεντρική πηγή που εξυπηρετεί πολλαπλά κτίρια, θα πρέπει να εγκατασταθούν ατομικοί μετρητές κατανάλωσης έως την 31η Δεκεμβρίου 2016 για την μέτρηση της κατανάλωσης για θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό σε κάθε μονάδα, εφόσον αυτό είναι εφικτό και οικονομικώς αποδεκτό.

Παράλληλα, η Ε.Ε. έχει εκδώσει νέα οδηγία προς τις χώρες μέλη της από τις αρχές του προηγούμενου έτους και για τους λέβητες συμπύκνωσης, καθιστώντας υποχρεωτική την τοποθέτησή τους, ήδη από το δεύτερο (περίπου) εξάμηνο του 2015. Πρόκειται για ένα θετικό μέτρο, καθώς οι λέβητες συμπύκνωσης παρέχουν μεγαλύτερη εξοικονόμηση καυσίμου σε σχέση με τους συμβατικούς λέβητες αερίου, καθώς επίσης και μικρότερα ποσοστά έκλυσης ρύπων προς το περιβάλλον, γεγονός που τους καθιστά «μονόδρομο» στην επιλογή του κατάλληλου συστήματος.

Επιλογές θέρμανσης

Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη και τα παραπάνω δεδομένα, είναι απαραίτητο να επιλέγει κάθε καταναλωτής, τον κατάλληλο τρόπο θέρμανσης, για τη δική του κατοικία και φυσικά τη δική του… τσέπη. Στο πλαίσιο αυτό, ας δούμε όμως μια ακόμα φορά, τις επιλογές που υπάρχουν στην εγχώρια αγορά, σήμερα.

Λέβητες πετρελαίου

Αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά» της Ελλάδος στον τομέα της κτιριακής θέρμανσης και όχι μόνο. Με την τιμή του πετρελαίου να επανέρχεται σε ικανοποιητικά για τον καταναλωτή επίπεδα, το μόνο μέλημα είναι η εγκατάσταση ή ο εκσυγχρονισμός τους, είτε με τη προσθήκη συστημάτων αντιστάθμισης θερμοκρασίας, είτε με την αντικατάσταση τους με νέους λέβητες συμπύκνωσης. Οι νέες αυτές τεχνολογίες που ενσωματώνουν στο σύνολο τους τα καινούργια συστήματα, προσανατολίζονται προς τη μέγιστη απόδοση της θέρμανσης στο χώρο, με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση καυσίμου. Αυτό μεταφράζεται αυτόματα σε μείωση των δαπανών θέρμανσης, αλλά και σε λιγότερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος εξαιτίας του μικρότερου ποσοστού παραγόμενων ρύπων. Οι αποδόσεις των νέων λεβητών πετρελαίου μπορούν να φτάσουν το 105%.

Λέβητες αερίου

Στο ίδιο ακριβώς μοτίβο κινούνται και οι λέβητες που χρησιμοποιούν το Αέριο ως μέσο καύσης. Μοναδικός περιορισμός προς το παρόν ή επάρκεια του δικτύου φυσικού αερίου στις διάφορες περιοχές, με τα μεγάλα αστικά κέντρα να επιδίδονται σε έναν αγώνα δρόμου για την ταχύτερη εξάπλωση του. Οι παραγόμενοι ρύποι σε σχέση με το πετρέλαιο είναι μειωμένοι τουλάχιστον κατά 25%, ενώ η απόδοση τους είναι ελαφρώς μεγαλύτερη λόγω της πιο «καθαρής» καύσης, «αγγίζοντας» για τους λέβητες συμπύκνωσης σχεδόν το 110%.

Λέβητες Πέλλετ - Ξύλου & Βιομάζας

Τα τελευταία χρόνια έχουν μπει σημαντικά στη ζωή μας, με τα ποσοστά τους να αυξάνονται σταθερά κάθε χρόνο. Τα πλεονεκτήματα τους είναι προφανή με κυριότερο την χαμηλότερη τιμή καυσίμου, ανά μονάδα έργου (Kwh). Παγίδα αποτελεί η προμήθεια πιστοποιημένου καυσίμου κατάλληλου για οικιακή χρήση, που προέρχεται μόνο από προϊόντα υλοτόμησης δασικής ξυλείας. Η αποδόσεις τους ξεπερνούν πλέον το 95%, ενώ έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους στην αγορά και συστήματα με ενσωματωμένο μπόιλερ ζεστού νερού χρήσης (σερπαντίνα) αυξάνοντας κατά πολύ το συνολικό όφελος για τον ιδιοκτήτη. Όσο για τους ξυλολέβητες, αν και δεν φτάνουν τα ποσοστά απόδοσης των αντίστοιχων πέλλετ, ωστόσο υπάρχουν και συστήματα που χρησιμοποιούν την τεχνολογία της πυρόλυσης για να αυξήσουν το παραγόμενο ποσοστό θερμότητας ανά ίδια μονάδας καυσίμου. Με αυτό τον τρόπο μειώνουν σημαντικά και την έκλυση καυσαερίων καθώς χρησιμοποιούν αυτά τα ίδια για να επιτύχουν υψηλότερες αποδόσεις.

Κλιματιστικά

Σταθερή αξία στην επιλογή θέρμανσης σε σχέση πάντα με την ευκολία χειρισμού που προσφέρουν. Ο ηλεκτρισμός αποτελεί την πιο ασφαλή επιλογή ενέργειας στον τομέα της θέρμανσης με την απλότητα στο χειρισμό να βρίσκεται κυριολεκτικά στο πάτημα ενός κουμπιού. Ωστόσο είναι σημαντικό να επενδύουμε μόνο σε νέες συσκευές τεχνολογίας inverter και να μην παρασυρόμαστε από τα όποια οικονομικά κίνητρα επιτήδειων πωλητών. Η διαφορά στην τιμή μεταξύ δύο διαφορετικών συσκευών (inverter και μη) θα αποσβεστεί σε ελάχιστο χρονικό διάστημα από την τεράστια διαφορά στην κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας.

Αντλίες Θερμότητας

Είναι σχετικά η πιο πρόσφατη πρόταση στον τομέα της θέρμανσης με την παρουσία τους να εδραιώνεται σταθερά στην αγορά. Προβλέπεται ότι κάποια στιγμή θα κυριαρχήσουν στο τοπίο της οικιακής θέρμανσης και όχι μόνο. Οι αντλίες θερμότητας «εναλλάσσουν» θερμότητα με το περιβάλλον χρησιμοποιώντας ένα ελάχιστο ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας για τη λειτουργία τους. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι το 1/5 της παραγόμενης απόδοσης προέρχεται από τον ηλεκτρισμό, ενώ τα υπόλοιπα 4/5 μας τα χαρίζει απλόχερα το περιβάλλον (π.χ. ατμοσφαιρικός αέρας, ή υπόγεια νερά). Αποτελούν με διαφορά το πιο αποδοτικό σύστημα θέρμανσης (ή και ψύξης) που υπάρχει σήμερα. Στο μέλλον οι προβλέψεις δείχνουν ότι θα αντικαταστήσουν σταδιακά όλα τα συμβατικά συστήματα λέβητα - καυστήρα.

Τζάκια – Σόμπες

Τελευταία κατηγορία αποτελεί η επανεμφάνιση των πιο παλιών και παραδοσιακών μέσων θέρμανσης που γνωρίζει ο άνθρωπος και που δεν είναι άλλα από τα τζάκια και τις σόμπες. Και φυσικά δεν υπάρχει αναφορά στα διακοσμητικά τζάκια των σπιτιών αλλά στα νέα αυτά συστήματα που μπορούν πλέον να συνδεθούν με τη κεντρική θέρμανση του σπιτιού. Φυσικά μιλάμε για υδραυλικά τζάκια και σόμπες που παίζουν το ρόλο του μίνι λέβητα επάξια, καθώς συνδέονται με τα υπάρχοντα σώματα καλοριφέρ.

Οι παραπάνω κατηγορίες θέρμανσης ανεξαρτήτως καυσίμου, αποτελούν τις βασικότερες επιλογές που έχει ο καταναλωτής στην Ελλάδα σήμερα. Βέβαια υπάρχουν και άλλοι τρόποι και μέσα να ζεστάνει κανείς το χώρο διαβίωσης του, όμως αυτά λειτουργούν περισσότερο συνδυαστικά και δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση συστήματα κεντρικής θέρμανσης. Με δυό λόγια σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν τα θερμαντικά σώματα, τα πάνελ υπερύθρων, ακόμα και οι φορητές σόμπες διαφορετικών καυσίμων (πετρελαίου, ξύλου, πέλλετ, υγραερίου ή και ηλεκτρικές). Η ύπαρξη τους δικαιολογείται συνήθως για μικρότερες επιφάνειες, είτε επειδή η εγκατάσταση ενός πιο μόνιμου συστήματος είναι ασύμφορη λόγω της μη συχνής χρήσης (π.χ. εξοχικά). Αυτό μας φέρνει σε μία άλλη κατηγορία, βέβαια, που αφορά τη διαφορετικότητα των χώρων που θα θερμανθούν.

Οι χώροι θέρμανσης και οι ιδιαιτερότητές τους

Μια αρχική διάκριση μπορεί να υπάρξει με βάση το είδος του χώρου που καλούμαστε να θερμάνουμε. Έτσι τα κτίρια μπορεί να διαχωριστούν σε οικιακά και επαγγελματικά. Στη συνέχεια οι διαφορές περιορίζονται στο μέγεθος των κτιρίων και άρα στον όγκο του αέρα που θέλουμε να θερμάνουμε.

Οικιακοί χώροι: Πρόκειται για τα σπίτια γενικότερα, πάνω στα οποία έχουν υπάρξει άπειρα αφιερώματα για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να θερμανθούν, εξοικονομώντας παράλληλα ενέργεια και πόρους από το περιβάλλον. Οι προηγούμενες αναφορές στα καύσιμα αλλά και τους τρόπους θέρμανσης, είναι ουσιαστικά προσαρμοσμένες πάνω σε αυτά.
Επαγγελματικοί Χώροι: Ενώ οι οικιακοί χώροι έχουν υπέρ-αναλυθεί, η κατηγορία που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι αυτή των επαγγελματικών χώρων. Και αυτό γιατί σε αντίθεση με τα σπίτια οι αυξανόμενες ώρες απασχόλησης, έχουν κάνει τα γραφεία να αποτελούν τα μέρη που περνάμε όλο και περισσότερες ώρες της ημέρας από τη ζωή μας. Κύριο χαρακτηριστικό τους οι αυξημένες επιφάνειες άρα και οι ανάγκες θέρμανσης τους. Στο παρελθόν ειδικά με τα συστήματα μόνωσης να μην αποτελούν τόσο σημαντικό παράγοντα όσο στα σπίτια, οι απώλειες λόγω διαρροών θερμότητας οδηγούσαν σε κατασπατάληση καυσίμου. Ειδικά στα δημόσια κτήρια τέτοια φαινόμενα υπάρχουν ακόμα και είναι απλά απογοητευτικά. Οι επιλογές θέρμανσης στο παρελθόν ήταν παρόμοιες με αυτές των οικιακών χώρων, δηλαδή λέβητες πετρελαίου ή προσφάτως και αερίου, απλά πολύ μεγαλύτερων διαστάσεων και επιδόσεων.

Σήμερα όμως, με την άνεση να αρχίζει να παίζει όλο και μεγαλύτερο και πιο σημαντικό ρόλο, εξαιτίας ακριβώς των αυξημένων ωρών λειτουργίας, απαραίτητη προϋπόθεση είναι πλέον και ο αερισμός – καθαρισμός του αέρα.

Αυτό παλαιότερα γινόταν με το άνοιγμα των παραθύρων με τις αντίστοιχες συνέπειες στη κατανάλωση. Η αντικατάσταση των απαρχαιωμένων λεβητών όμως με συστήματα κεντρικού κλιματισμού, τείνει να καταργήσει τέτοια φαινόμενα.

Ειδικά στα νέα κτίρια η επιλογή του κλιματισμού ή των αντλιών θερμότητας είναι πλέον μονόδρομος. Έτσι, εκτός από τη θέρμανση και αερισμό των χώρων, επιτυγχάνεται και η ψύξη τους κατά τους θερινούς μήνες, χωρίς να απαιτείται η τοποθέτηση εξτρά κλιματιστικών μονάδων τύπου «sπlit» πράγμα που εφαρμοζόταν μέχρι πρόσφατα στα κτίρια με λέβητες.

Με βάση τα παραπάνω και το μέσο καυσίμου αρχίζει να αλλάζει και να χρησιμοποιείται πλέον ο ηλεκτρισμός. Στα σύγχρονα κτίρια μάλιστα έχουν αρχίσει να τοποθετούνται και Φ/Β συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στις οροφές αλλά και στους υαλοπίνακες τους, που υποβοηθούν σημαντικά τις αυξημένες ανάγκες κατανάλωσης. Έτσι συμβάλουν σημαντικά στη μείωση της ζήτησης ειδικά τις ώρες αιχμής και άρα στην εξοικονόμηση ενέργειας και εξόδων. Επιπλέον εξασφαλίζουν χαμηλότερες εκπομπές αερίων, πράγμα που θα βελτιώνεται όσο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρισμού αυξάνονται.

Άρθρο του κ. Σταύρου Καραβασιλειάδη BEng, MSc πολιτικός μηχανικός @ City University of London.