Πλατφόρμα για την προώθηση λύσεων θέρμανσης με αγροτική βιομάζα στην Ευρώπη

Η υποκατάσταση ορυκτών καυσίμων με αγροτική βιομάζα είναι μια πολύ υποσχόμενη προοπτική για την μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από την παραγωγής θερμότητας, ιδίως στις αγροτικές περιοχές. Το έργο AgroBioHeat είναι μια νέα Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 και επιδιώκει να αποτελέσει μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα για την υπερνίκηση εμποδίων και την ενίσχυση της αγοράς τεχνολογικών λύσεων θέρμανσης βασισμένων στην αγροτική βιομάζα.

Πλαίσιο
Η παραγωγή θερμότητας αφορά το 51 % της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνεισφέρει στο 27 % των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ και βασίζεται σε ποσοστό άνω του 80 % σε μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η συνεισφορά της βιοενέργειας στον κλάδο είναι με διαφορά η μεγαλύτερη (88 %) από όλες τις άλλες ΑΠΕ. Η επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της ΕΕ για το έτος 2030 αναφορικά με τις ΑΠΕ και τη μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου συνεπάγεται ότι πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες στην απεξάρτηση του τομέα αυτού από τα ορυκτά καύσιμα.

Η ανάπτυξη εφαρμογών θέρμανσης βασισμένες στην αγροτική βιομάζα (π.χ. άχυρο, κλαδέματα, αγροτο-βιομηχανικά υπολείμματα όπως κουκούτσια ελιάς ή τσόφλια ξηρών καρπών, ενεργειακές καλλιέργειες, κτλ.) είναι μια πολλά υποσχόμενη προοπτική για την απανθρακοποίηση των αγροτικών ιδίως περιοχών. Η αγροτική βιομάζα βρίσκεται γενικά σε αφθονία στις αγροτικές περιοχές, εξασφαλίζοντας έτσι τόσο επάρκεια καυσίμου όσο και σύντομες εφοδιαστικές αλυσίδες που δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Η ενεργειακή αξιοποίηση αγροτικής βιομάζας μπορεί να έχει επίσης θετικό κοινωνικό αντίκτυπο, ιδίως όσον αφορά τη δημιουργία τοπικών θέσεων εργασίας. Τέλος, από τεχνολογικής απόψεως, υπάρχουν διαθέσιμες σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις που εξασφαλίζουν τη χρήση αγροτικής βιομάζας με χαμηλές εκπομπές και υψηλή απόδοση.

Παρά αυτά τα πλεονεκτήματα, η εμπορική ανάπτυξη εφαρμογών θέρμανσης βασισμένων στην αγροτική βιομάζα είναι αργή για μια σειρά από λόγους: άγνοια των διαθέσιμων τεχνολογικών λύσεων, θεώρηση της αγροτικής βιομάζας ως ένα «δύσκολο» καύσιμο, δυσκολίες στη σύνδεση παραγωγής και ζήτησης βιομάζας και έλλειψη καθαρού πολιτικού οράματος και πλαισίου υποστήριξης. Ενώ υπάρχουν επιτυχημένα παραδείγματα, έχουν γενικά περιορισμένη προβολή και σπάνια είναι γνωστά εκτός της περιοχής όπου δραστηριοποιούνται.

Το έργο AgroBioHeat
Το έργο AgroBioHeat έχει σχεδιαστεί ως μια εργαλειοθήκη για την υπερνίκηση αυτών των εμποδίων και για τη δημιουργία ενός ευνοϊκού πλαισίου για την εκτεταμένη εφαρμογή λύσεων θέρμανσης βασισμένων στην αγροτική βιομάζα. Οι περισσότερες από τις δραστηριότητες του έργου επικεντρώνονται σε έξι χώρες-στόχους: Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία, Κροατία, Ουκρανία και Ρουμανία.

Ορισμένες από τις σημαντικότερες δραστηριότητες που θα υλοποιηθούν από το έργο AgroBioHeat είναι: επαφή και σύνδεση με τοπικούς φορείς και ενίσχυση 8 εμβληματικών δράσεων για την υλοποίηση εφαρμογών θέρμανσης από αγροτική βιομάζα στις χώρες στόχους, μελέτη και προώθηση επιτυχημένων περιπτώσεων ως «καλά παραδείγματα», διαμόρφωση πολιτικών προτάσεων, καθώς και δράσεις ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και ενίσχυσης δεξιοτήτων και κατάρτισης. Ειδικότερα όσον αφορά το θέμα των πολιτικών συστάσεων, το AgroBioHeat φιλοδοξεί να προτείνει συγκεκριμένα όρια εκπομπών για λέβητες αγροτικής βιομάζας, βασισμένα σε μετρήσεις στις πειραματικές εγκαταστάσεις των εταίρων του έργου, σε πραγματικές μονάδες και σε επαφές με κατασκευαστές εξοπλισμού, προκειμένου να συμπεριληφθούν στην αναθεώρηση του Κανονισμού Ecodesign.

Η κοινοπραξία του έργου αποτελεί από 13 οργανισμούς από 9 Ευρωπαϊκές χώρες, με μεγάλο εύρος δεξιοτήτων: φορείς, ενώσεις και clusters που δραστηριοποιούνται στο χώρο της βιομάζας και την βιοενέργειας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας γενικά ή τον αγροτικό τομέα, ερευνητικούς / τεχνικούς οργανισμούς με ευρεία γνώση του τομέα της βιομάζας και της βιοενέργειας, φορείς με ειδίκευση στις κοινωνικές μελέτες καθώς και μια επιχείρηση που προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες θέρμανσης (εγκατάσταση και λειτουργία) από βιομάζα. Συγκεκριμένα, οι φορείς του έργου είναι οι εξής: Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης – ΕΚΕΤΑ (Ελλάδα), Fundación CIRCE (Ισπανία), AVEBIOM (Ισπανία), BIOS BIOENERGIESYSTEME (Αυστρία), Agro Business Park (Δανία), Bioenergy Europe (Βέλγιο), Green Energy Cooperative – ZEZ (Κροατία), Green Energy Innovative Biomass Cluster (Ρουμανία), Ινστιτούτο Αγροτικής & Συνεταιριστικής Οικονομίας ΙΝΑΣΟ-ΠΑΣΕΓΕΣ (Ελλάδα), UABio (Ουκρανία), White Research (Βέλγιο), Agronergy (Γαλλία) και AILE (Γαλλία).

Το ΕΚΕΤΑ είναι ο συντονιστής του έργου και έχει ενεργό συμμετοχή στις περισσότερες από τις δραστηριότητές του. Αναλυτικότερα, το ΕΚΕΤΑ ηγείται της δραστηριότητας που αφορά την ταυτοποίηση, μελέτη και προώθηση των επιτυχημένων παραδειγμάτων θέρμανσης με αγροτική βιομάζα, ενώ θα είναι υπεύθυνο και για τη δημιουργία ενός Παρατηρητηρίου Θέρμανσης Αγροτικής Βιομάζας. Σε συνεργασία με το ΙΝΑΣΟ-ΠΑΣΕΓΕΣ, το ΕΚΕΤΑ εμπλέκεται ενεργά σε δράσεις σύνδεσης και ενίσχυσης τοπικών φορέων στην Ελλάδα, ενώ θα προσφέρει την τεχνογνωσία του στο θέμα της βιοενέργειας σε νέες πρωτοβουλίες. Ως προς το τεχνικό μέρος του έργου, το ΕΚΕΤΑ θα πραγματοποιήσει εργαστηριακές δοκιμές επιλεγμένων λεβήτων αγροτικής βιομάζας και μέτρηση εκπομπών και βαθμού απόδοσης των συστημάτων αυτών, οι οποίες και θα χρησιμοποιηθούν στη διαμόρφωση προτάσεων για τα όρια εκπομπών λεβήτων αγροτικής βιομάζας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η εναρκτήρια συνάντηση του έργου πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 15 – 16 Ιανουαρίου 2019, με τη συμμετοχή εκπροσώπων από όλους τους φορείς του έργου. Η συνάντηση έθεσε τις βάσεις για την έναρξη διάφορων δραστηριοτήτων του έργου που αναμένονται να έχουν θετική επίδραση στην υλοποίηση έργων και δράσεων σχετικών με τη θέρμανση από αγροτική βιομάζα. Επιπρόσθετα, οι εταίροι του έργου είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν μια πραγματική περίπτωση θέρμανσης με αγροτική βιομάζα στην Ελλάδα: τις εγκαταστάσεις της εταιρείας AGRIS στο Κλειδί Ημαθίας. Το φυτώριο 30 στρεμμάτων και ο Πειραματικός Σταθμός έκτασης 2 στρεμμάτων της εταιρείας θερμαίνονται σχεδόν αποκλειστικά με χρήση αγροτικής βιομάζας (πελλέτες ηλίανθου), επιτυγχάνοντας έτσι εξοικονόμηση κόστους της τάξης του 20 – 30 % σε σχέση με το μαζούτ που χρησιμοποιούσε στο παρελθόν.