Νέα εποχή στα κτιριακά φωτοβολταϊκά ή αλλιώς… Net Billing!

-Tα Φωτοβολταϊκά συστήματα μειώνουν δραστικά το κόστος ηλεκτρικού ρεύματος.
-Από το 2024, εφαρμόζεται το σύστημα net billing για ενέργεια.
-Υπάρχει φοροέκπτωση 15-25% για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε σπίτια.
-Η συλλογική αυτοκατανάλωση σε πολυκατοικίες μειώνει το κόστος ενέργειας.

Εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες τα φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν μπει για τα καλά στην καθημερινότητά μας. Ειδικά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση του 2022 όλο και περισσότεροι εγκατέστησαν ένα φωτοβολταϊκό σύστημα στο σπίτι ή την επιχείρησή τους μειώνοντας δραστικά το κόστος ηλεκτρικού ρεύματος.

Τα κτιριακά Φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα
Τα πρώτα κτιριακά φωτοβολταϊκά που κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα τριάντα χρόνια πρίν ήταν αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα με μπαταρίες, τα οποία κυρίως τροφοδοτούσαν σπίτια που δεν είχαν δυνατότητα διασύνδεσης με το Δίκτυο.

Περίπου από το 2010 και μετά τα φωτοβολταϊκά έγιναν ευρέως γνωστά με το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη», σύμφωνα με το οποίο μπορούσε κανείς να εγκαταστήσει ένα φωτοβολταϊκό στο σπίτι ή την επιχείρησή του πουλώντας όλη την ενέργεια στο Δίκτυο βάσει προκαθορισμένης ταρίφας (περίπου 55 λεπτά για κάθε kwh).

Όσο το κόστος των φωτοβολταϊκών έπεφτε φτάσαμε το 2015 στην έννοια της αυτοπαραγωγής ή του net metering, σύμφωνα με το οποίο γίνονταν ενεργειακός συμψηφισμός μειώνοντας δραστικά το κόστος ρεύματος.

Το 2023 με το πρόγραμμα «φωτοβολταϊκά σε στέγες» και την επιδότηση που δόθηκε εγκαταστάθηκαν χιλιάδες φωτοβολταϊκά net metering με μπαταρίες, ενώ στο τέλος του 2024 και αφού έχει καταργηθεί το σχήμα του net metering, μόλις εκκίνησαν οι διαδικασίες για τον ταυτοχρονισμένο συμψηφισμό και το net billing σύμφωνα με το οποίο συνδυάζεται ο στιγμιαίος συμψηφισμός με την αποζημίωση για την πλεονάζουσα ενέργεια.

Το Net Metering
Όπως ήδη αναφέρθηκε, από το 2015 και μετά, τα κτιριακά φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν με το σχήμα του net metering. Σύμφωνα με το σχήμα αυτό, η ενέργεια που παρήγαγε το φωτοβολταϊκό συμψηφιζόταν στιγμιαία με την καταναλισκόμενη και όση ενέργεια περίσσευε δινόταν πίσω στο Δίκτυο, το οποίο την μετρούσε με έναν δεύτερο μετρητή και την πίστωνε για μελλοντική χρήση. Αν για παράδειγμα ο χρήστης έλειπε το καλοκαίρι από το σπίτι του η ενέργεια που το φωτοβολταϊκό παρήγαγε πιστωνόταν για χρήση κατά τους χειμερινούς μήνες.

Το τελευταίο αυτό χαρακτηριστικό, σε συνδυασμό με την είσοδο του κόστους κιλοβατώρας στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, δημιούργησε οικονομική ασφυξία στους Παρόχους Ενέργειας, καθώς λάμβαναν ενέργεια το καλοκαίρι και τα μεσημέρια που το κόστος της ήταν χαμηλό και έπρεπε να την επιστρέψουν χειμώνα και βράδια όταν το κόστος της ήταν πολύ ακριβότερο.

Σε μία πρώτη διορθωτική κίνηση δόθηκαν το 2023 επιδοτήσεις για φωτοβολταϊκά net metering με μπαταρίες, οι οποίες αποθηκεύουν την πλεονάζουσα ενέργεια τα μεσημέρια και την αποδίδουν πίσω το βράδυ. Το πρόβλημα όμως δεν διορθώθηκε (ούτως ή άλλως δεν έφταιγαν τα κτιριακά φωτοβολταϊκά που είναι λιγότερο από το 5% των φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα – αλλά τα τεράστια φωτοβολταϊκά πάρκα σε ραχούλες και βουνά ανά την επικράτεια) και έτσι βίαια μεταβήκαμε στο σχήμα του ταυτογχρονισμένου συμψηφισμού, το net billing.

Και εγένετο… Net Billing
Από τον Οκτώβριο του 2024 όλα τα διασυνδεδεμένα κτιριακά φωτοβολταϊκά συστήματα στην Ελλάδα εγκαθίστανται με το σχήμα του ταυτογχρονισμένου συμψηφισμού ή αγγλιστί net billing. Σύμφωνα με το σχήμα αυτό ο συμψηφισμός είναι στιγμιαίος και η περίσσεια ενέργειας αποζημιώνεται.

Αναλυτικότερα, η ενέργεια που παράγεται από την ηλιακή ακτινοβολία τροφοδοτεί απευθείας τα ηλεκτρικά φορτία του κτιρίου σε πρώτη προτεραιότητα. Αν η ενέργεια που συλλέγεται από τον ήλιο είναι μεγαλύτερη από την ενέργεια που ζητείται από το κτίριο τότε το πλεόνασμα εγχέεται στο Δίκτυο και αποζημιώνεται με τιμές Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Υπάρχει δυνατότητα (σε δεύτερη προτεραιότητα μετά την απευθείας τροφοδότηση της κατανάλωσης) αποθήκευσης της ενέργειας σε μπαταρίες.
Η διαδικασία αδειοδότησης έχει απλοποιηθεί ιδιαίτερα και γίνεται ηλεκτρονικά με ελάχιστα απαιτούμενα έγγραφα και πολύ σύντομους χρόνους. Το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο ισχύος για κατοικίες είναι τα 10.8kwp.



Διαφορές Net Metering με Net Billing
Η μεγάλη διαφορά του net metering από το net billing είναι στην αντιμετώπιση της εγχεόμενης (πλεονάζουσας) ενέργειας. Στο net metering «αποθηκευόταν» από το Δίκτυο και αποδιδόταν στον χρήστη μέσα στα επόμενα τρία έτη, όποτε την ζητούσε, ενώ στο net billing η περίσσεια αποζημιώνεται με μεταβαλλόμενη ταρίφα ανάλογα με το χρηματιστήριο ενέργειας.

Η ανάγνωση είναι διττή, κάποιος που έχει μεγάλη κατανάλωση τον χειμώνα και μικρή το καλοκαίρι θα το έβλεπε σαν μειονέκτημα, αλλά κάποιος που έχει πολύ μικρή κατανάλωση και θέλει να πουλάει ενέργεια θα έβλεπε την αλλαγή θετικά. Η μεγάλη διαφορά από το 2015 μέχρι σήμερα (2024) είναι ότι το κόστος των φωτοβολταϊκών πλαισίων έχει πέσει στο μισό. Κατά συνέπεια η απόδοση της επένδυσης παραμένει κοντά στο 10-15%.

Net Billing με μπαταρίες
Αν κανείς θέλει να μειώσει το φαινόμενο της πώλησης ενέργειας κατά τις μεσημεριανές ώρες σε χαμηλές τιμές και αγοράς το βράδυ σε υψηλές τιμές, μπορεί να το κάνει με την προσθήκη μπαταριών. Σε αυτή την περίπτωση η πλεονάζουσα ενέργεια αποθηκεύεται και επαναχρησιμοποιείται όταν χρειαστεί.

Φοροέκπτωση για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε σπίτια
Το κόστος των φωτοβολταϊκών τα τελευταία χρόνια έχει πέσει σημαντικά. Η περίοδος των επιδοτήσεων έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Από τις αρχές του 2024 όμως έχει θεσμοθετηθεί φοροέκπτωση η οποία μειώνει σημαντικά το κόστος της εγκατάστασης ενός οικιακού φωτοβολταϊκού συστήματος περίπου κατά 15-25%.

Αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα
Στο σημείο αυτό αναφέρουμε επιγραμματικά, για λόγους πληρότητας του άρθρου, τη δυνατότητα ρευματοδότησης ενός κτιρίου που δεν έχει διασύνδεση με το Δίκτυο με την βοήθεια ενός αυτόνομου φωτοβολταϊκού, το οποίο διαθέτει μπαταρίες (συσσωρευτές) και μπορεί να παρέχει ηλεκτρικό ρεύμα σε οποιοδήποτε ηλεκτρικό φορτίο, οπουδήποτε.

Τα αυτόνομα φωτοβολταϊκά διαφέρουν με τα συστήματα net billing με μπαταρίες στο γεγονός ότι δεν απαιτείται διασύνδεση με το Δίκτυο για να τροφοδοτήσουν με ρεύμα το κτίριο.

Απομακρυσμένος συμψηφισμός με Virtual Net Billing
Από τον Οκτώβριο του 2024 επιτρέπεται πλέον ο απομακρυσμένος συμψηφισμός στο σχήμα του net billing. Αναλυτικότερα, μπορεί κανείς να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκό net billing στο εξοχικό του και να συμψηφίζει την ενέργεια στο διαμέρισμά του το οποίο βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Στο σχήμα αυτό μπορούν να συμπεριληφθούν περισσότεροι μετρητές και να κατασκευαστεί ένα φωτοβολταϊκό σύστημα μειώνοντας σοβαρά τα κόστη.

Συλλογική αυτοκατανάλωση για πολυκατοικίες
Τέλος, μία νέα καινοτομία που εισήχθη με την Υπουργική Απόφαση του net billing είναι η συλλογική αυτοκατανάλωση, κατά την οποία μπορούν περισσότερα του ενός διαμερίσματα μίας πολυκατοικίας να κατασκευάσουν συλλογικά ένα φωτοβολταϊκό σύστημα συμψηφίζοντας την ενέργειά τους αναλογικά με το σχήμα πάντα του net billing. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται δραστικά το κόστος καθώς δεν απαιτούνται πολλαπλοί αντιστροφείς, πίνακες, μετρητές και παροχικά καλώδια σε σύγκριση με την εγκατάσταση πολλαπλών ανεξάρτητων φωτοβολταϊκών ανά διαμέρισμα.

Net Billing για επιχειρήσεις
Το σχήμα του net billing μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε επιχειρήσεις οι οποίες μπορούν να εγκαταστήσουν τόσα kWatts φωτοβολταϊκού όση είναι η συμφωνημένη ισχύς τους σε kVA. Το net billing συμφέρει ιδιαίτερα επιχειρήσεις με μεγάλη θερινή κατανάλωση (και ημερήσια) όπως είναι τα ξενοδοχεία. Το επόμενο διάστημα αναμένεται πρόγραμμα επιδότησης, το οποίο θα επιδοτεί κατά 100% το κόστος προσθήκης μπαταριών καθιστώντας την επένδυση ιδιαίτερα ελκυστική.

Παραδείγματα εφαρμογών
Υποθέτουμε διαμέρισμα σε πολυκατοικία της Αθήνας με κατανάλωση 6.000kwh το έτος. Επειδή ο ιδιοκτήτης δεν κατάφερε να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκό στην κοινόχρηστη ταράτσα του αποφάσισε να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκό net billing 5kw στο εξοχικό του στην Βοιωτία. Ένα φωτοβολταϊκό 5kw κοστίζει 7.000€ (8.000€-1.000€ φοροέκπτωση) και παράγει περίπου 8000kwh το έτος. Από τις 8000kwh περίπου τις 4000kwh θα τις καταναλώσει απευθείας στο σπίτι του στην Αθήνα μειώνοντας τον λογαριασμό του κατά περίπου 500-600€ το έτος (υποθέτουμε περίπου 12-15cents/kwh κόστος ρεύματος). Τις υπόλοιπες 4000kwh θα τις πουλήσει στον Πάροχο λαμβάνοντας περίπου 250€ επιστροφή (υποθέτουμε μία αποζημίωση 5-6cent/kwh). Η απόσβεση του αρχικού κεφαλαίου γίνεται περίπου σε 10 έτη.

Σαν δεύτερο παράδειγμα λαμβάνουμε μία μονοκατοικία με πισίνα, αντλία θερμότητας και κατανάλωση 16.000kwh το έτος η οποία εγκαθιστά ένα φωτοβολταϊκό net billing 10kwp με μπαταρία 10kwh και κόστος 15.000€ (20.000€-5.000€ φοροέκπτωση). Αν υποθέσουμε ότι αυτοκατανάλωνει ταυτοχρονισμένα τις 10.000kwh, κερδίζει 1500€ περίπου και πουλώντας τις υπόλοιπες 6.000kwh έχει μία επιστροφή περίπου 350€ αποσβένοντας το αρχικό κεφάλαιο σε λιγότερο από 8-9 έτη.

Τέλος, εξετάζουμε την περίπτωση ξενοδοχείου με 100.000kwh το έτος κατανάλωση, το οποίο εγκαθιστά φωτοβολταϊκό net billing 60kwp με 60kwh μπαταρία (δωρεάν η μπαταρία με την επιδότηση) κόστους 45.000€+ΦΠΑ. Υποθέτουμε ταυτοχρονισμένο συμψηφισμό για περίπου 70.000kwh μειώνοντας τουλάχιστον κατά 7.000€ το έτος το κόστος ρεύματος και είσπραξη από τις υπόλοιπες 30.000kwh περίπου 1.500€ αποσβένοντας την επένδυση σε περίπου 5 έτη.



Συμπέρασμα
Τα φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα συμφέρουν και θα συμφέρουν πάντα. Είτε με net metering είτε με net billing είτε αυτόνομα, με επιδοτήσεις ή χωρίς, τα κτιριακά φωτοβολταϊκά βοηθάνε στην μείωση του ενεργειακού κόστους αποσβένοντας άμεσα το κόστος τους. Σε κάθε περίπτωση ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να απευθυνθεί σε ένα έμπειρο μηχανικό φωτοβολταϊκών ώστε να καταλήξουν μαζί στην βέλτιστη λύση ανάλογα με το προφίλ και το μέγεθος της κατανάλωσης.

Αρθρο του κ. Μιχαήλ Νικ. Πέτσιου, Διδάκτορος ΕΜΠ, Διπλ. Ηλεκτρολόγου Μηχανικού Γενικού Δ/ντή της MP-Energy