Σημαντικό βήμα της ενεργειακής αναβάθμισης

Η ενεργειακή αναβάθμιση ενός κτιρίου αποτελεί σημαντικό θέμα, όχι μόνο από οικονομικής, αλλά και από περιβαλλοντικής άποψης. Αντίστοιχα, η εξωτερική του θερμομόνωση αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, συμβάλλοντας και στην εξοικονόμηση χρημάτων.

Η εξωτερική θερμομόνωση, λοιπόν, μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα για την ενεργειακή αναβάθμιση ενός ενεργοβόρου κτιρίου. Η ενεργειακή ταυτότητά του, άλλωστε, θα αποτελεί σύντομα βασικό χαρακτηριστικό, το οποίο θα επηρεάζει – σύμφωνα και με τη σχετική οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης – κάθε κτίριο που χτίζεται, πωλείται, κληρονομείται ή νοικιάζεται.

Η θερμομόνωση, τέλος, συγκαταλέγεται στις βελτιώσεις που καλύπτει το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση Κατ Οίκον» του υπουργείου Περιβάλλοντος. Αυτό σημαίνει πως οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προχωρήσουν σε αίτηση, ώστε να συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα και να επωφεληθούν της χρηματοδότησης που καλύπτει συγκεκριμένες εργασίες.

Τι είναι η ενεργειακή αναβάθμιση ενός κτιρίου;

Στην Ελλάδα, πάνω από το 50% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας γίνεται από τα κτίρια. Από αυτό, περίπου το 80% της ενέργειας καταναλώνεται για τη θέρμανση και ψύξη του κτιρίου και το 20% για το φωτισμό και τη λειτουργία των ηλεκτρικών συσκευών. Όσο πιο ενεργοβόρο είναι ένα κτίριο τόσο μεγαλύτερο είναι και το κόστος λειτουργίας του.

Πέρα όμως από το οικονομικό κόστος υπάρχει και ένα δεύτερο κόστος, εξίσου σημαντικό: το περιβαλλοντικό. Ο κτιριακός τομέας επιβαρύνει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Από την άλλη οι επιπτώσεις από την περιβαλλοντική κρίση προβλέπεται ότι θα αυξάνονται με γεωμετρικούς ρυθμούς. Το κόστος τους σταδιακά θα γίνεται όλο και πιο οδυνηρό για τους προϋπολογισμούς των κρατών. Κάτω από αυτή τη δυσοίωνη προοπτική, πιστεύουμε ότι οι ενεργειακές πολιτικές που θα εφαρμοστούν μέσα στα επόμενα 10 με 15 έτη, θα είναι στην ήδη ισχύουσα βάση: αυτός που ρυπαίνει πληρώνει.

Κατά συνέπεια, οι ιδιοκτήτες ή χρήστες ενεργοβόρων κτιρίων πρέπει να προετοιμάζονται γιατί κάποια στιγμή θα αρχίσουν να πληρώνουν.

Οι Ευρωπαϊκές Οδηγίες

Οι ισχύουσες Ευρωπαϊκές Οδηγίες ζητούν πλέον σχεδόν μηδενικές ενεργειακές αποδόσεις στα κτίρια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μάλιστα, ζητά μετ επιτάσεως από την Ελληνική Κυβέρνηση να προχωρήσει σε εναρμόνιση του ισχύοντος Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) στη χώρα μας, ως όφειλε σύμφωνα με την εν ισχύ Ευρωπαϊκή Οδηγία. Απειλεί, μάλιστα, ότι θα παραπέμψει τη χώρα μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, καθώς ήδη έχουν παρέλθει οι ημερομηνίες παράτασης που είχαμε ζητήσει για την παράδοση της μελέτης αναθεώρησης του ΚΕΝΑΚ.

Ενεργειακή ταυτότητα των κτιρίων

Στη βάση του «ο ρυπαίνων θα πληρώνει», με απόφαση της Ε.Ε. έχει θεσμοθετηθεί πλέον και στη χώρα μας η ενεργειακή ταυτότητα των κτιρίων. Η έκδοση ενεργειακής ταυτότητας ήδη είναι υποχρεωτική για κάθε κτίριο (άνω των 50 τ.μ.) που χτίζεται, πωλείται, κληρονομείται ή προορίζεται για ενοικίαση και για κάθε κτίριο άνω των 1000 τ.μ. που ανακαινίζεται.

Για το σκοπό αυτό ορίστηκε ένας πίνακας βαθμονόμησης των κτιρίων. Με βάση αυτή τη βαθμονόμηση, το κτίριο αυτό χαρακτηρίζεται ως προς την ενεργειακή του απόδοση. Η βαθμονόμηση γίνεται από ειδικό ενεργειακό επιθεωρητή. Αυτός βαθμονομεί το κτίριο με βάση τον ισχύοντα θερμομονωτικό κανονισμό ΚΕΝΑΚ (Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων). Ο ΚΕΝΑΚ χωρίζει τη χώρα σε τέσσερις κλιματικές ζώνες και με βάση αυτές θέτει τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης.

Μέσα από την ενεργειακή ταυτότητα πλέον θα γνωρίζει ο υποψήφιος αγοραστής ή ενοικιαστής τις πρόσθετες δαπάνες από τα κόστη λειτουργίας του κτιρίου και θα μπορεί να κρίνει αν η αγορά ή ενοικίαση είναι εντέλει συμφέρουσα γι αυτόν.

Τρόποι ενεργειακής αναβάθμισης

Με ποιες πρακτικές, λοιπόν, μπορούμε να αναβαθμίσουμε ενεργειακά ένα υφιστάμενο κτίριο;

Αρχικά με τη χρήση παθητικών συστημάτων (συστημάτων δηλαδή που δεν καταναλώνουν ενέργεια) τα οποία όχι μόνο εξοικονομούν ενέργεια, αλλά βελτιώνουν τόσο τη χρήση όσο και το προσδόκιμο ζωής του κτιρίου.

Τέτοιες είναι η θερμομόνωση του δώματος (ταράτσα δηλαδή), η θερμομόνωση των εξωτερικών τοίχων, η θερμομόνωση της πυλωτής, η αλλαγή των υαλοπινάκων των παραθύρων και των κουφωμάτων τους σε πιο υψηλής ενεργειακής απόδοσης, η αλλαγή του καυστήρα θέρμανσης, η τοποθέτηση ηλιακών θερμοσιφώνων, τα σκίαστρα, οι ψυχροί χρωματισμοί κλπ.

Έχοντας μειώσει σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας, που μπορεί να αγγίξει ή να ξεπεράσει σε πολλές περιπτώσεις το 60% ή ακόμη και το 70%, μπορούμε να ενισχύσουμε την ενεργειακή απόδοση και με χρήση φωτοβολταϊκών πάνελ.

Η Πολιτεία και το «Εξοικονόμηση Κατ Οίκον»

Η Πολιτεία έχοντας πλέον αντιληφθεί το μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος, έχει προχωρήσει στην υλοποίηση προγραμμάτων επιδότησης ιδιωτών που αποφασίζουν να προχωρήσουν σε ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων τους ή εθελοντικών συμφωνιών με τις εταιρείες του κλάδου για τη δημιουργία πράσινων γειτονιών, ή εκπτωτικών πολιτικών που θα συνεισφέρουν στην αύξηση των ενεργειακών επεμβάσεων στα υφιστάμενα κτίρια.

Το κύριο πρόγραμμα που τρέχει, είναι το «Εξοικονόμηση Κατ Οίκον» το οποίο επιδοτεί τέτοιες ενέργειες μέσω τραπεζών.

Η επιδότηση σε ορισμένες περιπτώσεις φθάνει το 70% της δαπάνης ενεργειακής αναβάθμισης (όταν για παράδειγμα το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημα δεν υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ) και το υπόλοιπο 30% καλύπτεται με άτοκο δάνειο.

Το βασικό πρόβλημα όμως προκύπτει από την καθυστέρηση στην αποπληρωμή των εργασιών των συνεργείων εφαρμογής από τις τράπεζες και αυτό μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει στην αποτυχία του προγράμματος, παρά τη θέληση των ιδιοκτητών ακινήτων να το επιλέξουν.

Μόνωση του κελύφους του κτιρίου

Η θερμομόνωση του περιβλήματος-κελύφους ενός υφιστάμενου κτιρίου από τη μία εξοικονομεί σημαντικά ποσά ενέργειας, εξασφαλίζοντας ζέστη το χειμώνα και δροσιά το καλοκαίρι, αφετέρου ανακαινίζει το κτίριο, αυξάνει το προσδόκιμο ζωής του, ενώ ταυτόχρονα μειώνει το κόστος συντήρησής του.

Θερμομόνωση επιτυγχάνουν εκείνα τα υλικά που έχουν εγκλωβισμένο σε στοιβάδες ή μικρούς θαλάμους ακίνητο αέρα. Ο ακίνητος αέρας είναι από τα πλέον θερμομονωτικά στοιχεία στη φύση. Οι τομείς εξωτερικής θερμομόνωσης είναι οι ακόλουθοι:

- Ταράτσες: προτείνεται η θερμομόνωσή τους, σε περίπτωση που δεν υφίσταται τέτοια, ή η ενίσχυσή της, αν υφίσταται.

- Εξωτερικοί τοίχοι: προτείνεται η εφαρμογή συστήματος εξωτερικής θερμομόνωσης. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει την επικόλληση-στερέωση θερμομονωτικών φύλλων και την επίχρισή τους με ειδικά ελαστικά και στεγανά επιχρίσματα.

- Πυλωτή: προτείνεται η επικόλληση-στερέωση θερμομονωτικών φύλλων και την επίχρισή τους με ειδικά ελαστικά και στεγανά επιχρίσματα. Σημαντικό εδώ είναι να επενδύονται και οι δοκοί εφόσον υπάρχουν τέτοιες.

- Κεκλιμένες Στέγες: (κεραμοσκεπές ή άλλες) προτείνεται η θερμομόνωσή τους κάτω από τα κεραμίδια.

- Εσωτερική Θερμομόνωση: εφαρμόζεται από την εσωτερική όψη των εξωτερικών τοίχων. Είναι μια τεχνική λύση ανάγκης όταν δεν μπορούμε να θερμομονώσουμε από την εξωτερική όψη.

Ενδεικτικά κόστη θερμομόνωσης

- Ταράτσες: από 30 περίπου ευρώ/τ.μ. + ΦΠΑ για μέσου εμβαδού επιφάνειες (150-300 τ.μ.), το οποίο αυξάνεται ανάλογα με τις ανάγκες. Στην ενδεικτική αξία περιλαμβάνεται και υγρομόνωση.

- Εξωτερικοί τοίχοι: από 37 περίπου ευρώ/τ.μ. + ΦΠΑ για μέσου εμβαδού επιφάνειες (150-300 τ.μ.), το οποίο αυξάνεται ανάλογα με τις ανάγκες. Στην ενδεικτική αξία περιλαμβάνεται και το χρώμα, αλλά όχι το κόστος της σκαλωσιάς, αν απαιτείται τέτοια.

- Πυλωτή: από 35 περίπου ευρώ/τ.μ. + ΦΠΑ για μέσου εμβαδού επιφάνειες (150-300 τ.μ.), το οποίο αυξάνεται ανάλογα με τις ανάγκες.

Άρθρο του Γιώργου Μαυρουλέα, Μέλος του Δ.Σ.

του Πανελληνίου Συνδέσμου Εταιρειών Μόνωσης

και υπεύθυνος του Επιστημονικού Τμήματός του.