Φωτεινή οικονομία

Η κατάργηση των κλασικών λαμπτήρων πυρακτώσεως και η εξέλιξη της τεχνολογίας έφερε στην αγορά μια σειρά από νέα είδη λαμπτήρων, τα οποία υπόσχονται όχι μόνο εξοικονόμηση ενέργειας, αλλά και πιο ποιοτικό φωτισμό.

Με πάγιο στόχο την ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης ενέργειας, που προσφέρει οικονομία και προστασία του περιβάλλοντος, το σύνολο των κατασκευαστών λαμπτήρων παγκοσμίως, παρουσιάζουν διαρκώς νέα προηγμένα τεχνολογικά προϊόντα.

Σήμερα, οι κύριες κατηγορίες λαμπτήρων που κυκλοφορούν στην αγορά χωρίζονται σε 3 μεγάλες κατηγορίες, τους ξένου/αλογόνου, τους εξοικονόμησης (φθορισμού μικρού μεγέθους) και τους LED (διόδου εκπομπής φωτός).

Λαμπτήρες ξένου/αλογόνου

Η πρώτη κατηγορία, οι λαμπτήρες με χρήση ξένου (γνωστοί και ως βελτιωμένοι λαμπτήρες πυρακτώσεως), καταναλώνουν 20 έως 25 % λιγότερη ενέργεια παράγοντας το ίδιο φως σε σχέση με τους καλύτερους συμβατικούς λαμπτήρες πυράκτωσης.

Επιπλέον, παράγουν φως ισοδύναμης ποιότητας με τους συμβατικούς λαμπτήρες πυρακτώσεως, αλλά, με κανονική χρήση, έχουν τη διπλάσια διάρκεια ζωής (2.000 ώρες).

Οι λαμπτήρες αυτοί είναι πλήρως συμβατοί σε μέγεθος με τα υπάρχοντα φωτιστικά και έχουν τη δυνατότητα αυξομείωσης της έντασης εάν χρησιμοποιηθούν με οποιονδήποτε ροοστάτη.

Τα μειονεκτήματα αυτού του είδους λαμπτήρα περιλαμβάνουν την απαίτηση σε συντήρηση καθώς ο χρόνος ζωής τους είναι περίπου 1-2 χρόνια, αλλά και το γεγονός ότι όπως και στην περίπτωση των κλασικών λαμπτήρων πυρακτώσεως υπερθερμαίνονται. Επιπλέον η εξοικονόμηση ενέργειας που επιφέρουν δεν είναι τόσο μεγάλη όσο των άλλων ειδών λαμπτήρων.

Η ενεργειακή τους κατηγορία είναι Β ή C, ανάλογα με το μοντέλο.

Λαμπτήρες φθορισμού μικρού μεγέθους

Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται οι λαμπτήρες που εκμεταλλεύονται το φαινόμενο του φθορισμού. Είναι ιδιαίτερα αποδοτικοί και έχουν πάρει το όνομα τους από το γεγονός ότι για να παράγουν το ίδιο φως καταναλώνουν κατά περίπου 65-80% λιγότερη ενέργεια σε σχέση με τους λαμπτήρες πυρακτώσεως. Η διάρκεια ζωής τους είναι κατά πολύ μεγαλύτερη των απλών λαμπτήρων πυρακτώσεως και μπορεί να φτάσει μέχρι και τις 6.000-15.000 ώρες.

Βασικό μειονέκτημα αυτής της κατηγορίας λαμπτήρων είναι ότι δε μπορούν να παράγουν άμεσα το μέγιστο της φωτεινότητας τους. Χρειάζεται συνήθως κάποια λίγα λεπτά της ώρας για να φτάσουν στην τελική φωτεινότητα που παράγουν. Ανάλογα με την ποιότητα του λαμπτήρα μετά από την πάροδο ορισμένου χρόνου λειτουργίας, μειώνεται η απόδοση του ως προς τη φωτεινότητα.

Τέλος, δεν πρέπει να αναβοσβήνουν συχνά καθώς στην περίπτωση αυτή μειώνεται πολύ ο χρόνος ζωής τους. Η ενεργειακή κατάταξη των λαμπτήρων αυτών είναι Α.

Λαμπτήρες LED

Η αρχή λειτουργίας των λαμπτήρων αυτών είναι πολύ διαφορετική από αυτή των λαμπτήρων πυρακτώσεως ή των λαμπτήρων φθορισμού. Συγκεκριμένα η εκπομπή φωτός γίνεται από μια κρυσταλλική δίοδο, όταν διέρχεται από αυτήν ηλεκτρικό ρεύμα συγκεκριμένης έντασης.

Η διάρκεια ζωής που έχουν είναι ακόμα μεγαλύτερη από αυτή των λαμπτήρων φθορισμού (συνήθως πάνω από 30.000 ώρες), ενώ η απόδοση τους είναι ισάξια.

Οι λαμπτήρες LED καταναλώνουν μέχρι και 80% λιγότερη ενέργεια από τους κλασικούς λαμπτήρες πυρακτώσεως και είναι φιλικότεροι περιβαλλοντικά καθώς δεν περιέχουν υδράργυρο, σε αντίθεση με τους λαμπτήρες φθορισμού. Επιπλέον συγκεντρώνουν μια σειρά πλεονεκτημάτων όπως το γεγονός ότι δεν θερμαίνονται και κατά συνέπεια δεν αυξάνουν την θερμοκρασία του δωματίου που βρίσκονται, δεν είναι ευαίσθητοι σε κραδασμούς και χτυπήματα, δεν τρεμοπαίζουν και φτάνουν άμεσα στο μέγιστο της φωτεινότητας τους.

Τέλος, οι λαμπτήρές τύπου LED είναι ενεργειακής κατηγορίας Α.

Η ποιότητα του φωτισμού

Η ποιότητα του φωτισμού μπορεί να μετρηθεί με την χρήση του δείκτη χρωματικής απόδοσης (CRI- Color Rendering Index). Ο δείτης αυτός μπορεί να πάρει τιμές από 0 μέχρι 100, με το φυσικό υπαίθριο φως να έχει δείκτη CRI ίση με 100.

Ουσιαστικά η απόδοση του φυσικού φωτός στα χρώματα αποτελεί το μέτρο σύγκρισης για όλες τις άλλες πηγές φωτός. Για την περίπτωση λαμπτήρων φθορισμού ο δείκτης CRI κυμαίνεται γύρω στα 50-60 ενώ στην περίπτωση λαμπτήρων LED ο CRI, ανάλογα με την μάρκα του λαμπτήρα είναι μεγαλύτερος από 80.

Λαμπτήρες LED ειδικότητας μπορούν να επιτύχουν τιμές μέχρι και 98CRI.

Είδη φωτισμού

Μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την αγορά ενός λαμπτήρα είναι το είδος του φωτισμού που προσφέρουν. Το χρώμα του φωτισμού που απαιτεί ένας χώρος (ονομάζεται και θερμοκρασία χρώματος φωτός και μετριέται σε βαθμούς Kelvin-Κ) εξαρτάται από τη χρήση του και μπορεί να κυμαίνεται από το θερμό μέχρι και το ψυχρό.

Ανάλογα με την θερμοκρασία του φωτός, οι λαμπτήρες μπορούν να χωριστούν σε 3 κατηγορίες, το θερμό λευκό (warm white), το ουδέτερο λευκό (warm daylight) και το ψυχρό λευκό (cool white).

Στην περίπτωση του θερμού λευκού, η θερμοκρασία του φωτισμού κυμαίνεται από 2700-3100Κ. Είναι ουσιαστικά απαλός φωτισμός, ο οποίος αλλοιώνει τα χρώματα. Είναι ιδανικός για χώρους χαλάρωσης και ηρεμίας, όπως καθιστικά.

Ο ουδέτερος λευκός φωτισμός είναι πιο έντονος από τον θερμό, παραμένοντας όμως απαλός. Δένει τα αντικείμενα μεταξύ τους, φωτίζοντας τα όμως παράλληλα. Τα χρώματα σε αυτή την περίπτωση υπόκεινται μικρότερη αλλοίωση.

Και σε αυτή την περίπτωση ο φωτισμός δίνει την αίσθηση της γαλήνης, κρατώντας ταυτόχρονα σε εγρήγορση τους κατοίκους του χώρου.

Τέλος ο λευκός ή ψυχρός φωτισμός έχει ένταση 5500-6000Κ. Είναι ο πιο έντονος φωτισμός, ο οποίος αλλοιώνει κατά το ελάχιστο δυνατό τα χρώματα.

Κρατά σε εγρήγορση τους ανθρώπους που βρίσκονται στο χώρο και βοηθά στο να παίρνουν όσο το δυνατόν περισσότερα ερεθίσματα από το περιβάλλον, ενώ βοηθάει στην συγκέντρωση. Είναι ιδανικός φωτισμός για γραφεία ή άλλους χώρους εργασίας.

Φωτεινότητα και ισχύς των λαμπτήρων

Ανάλογα με τον τύπο του λαμπτήρα ανεβαίνει και το κόστος αγοράς, με τους πιο φτηνούς να είναι οι λαμπτήρες ξένου /αλογόνου, στην συνέχεια ακολουθούν οι λαμπτήρες φθορισμού, ενώ τέλος οι πιο ακριβοί είναι οι λαμπτήρες τύπου LED.

Οπότε στη συνέχεια τίθεται το θέμα κόστους - εξοικονόμησης ενέργειας που συνεπάγονται.

Για να μπορούν να συγκριθούν με ίσους όρους πρέπει να λάβουμε υπόψη την φωτεινότητα που παράγουν με την αντίστοιχη κατανάλωση που έχουν.

Η μονάδα μέτρησης της φωτεινότητας ενός λαμπτήρα είναι τα Lumen. Μια συσχέτιση μεταξύ των Lumen και της κατανάλωσης μιας κλασικής λάμπας πυρακτώσεως φαίνεται στον πίνακα.

Ανάλογα με την είδος του λαμπτήρα η απόδοση φωτισμού του φαίνεται στον παρακάτω πίνακα

Τα πιο πάνω δεδομένα πιθανόν να διαφοροποιούνται ελαφρώς ανάλογα με την μάρκα και την ποιότητα των λαμπτήρων που διατίθενται στην αγορά για αυτό θα πρέπει να δίνεται σημασία στις πληροφορίες για την φωτεινότητα και την ισχύ κάθε λαμπτήρα που δίνονται στη συσκευασία του. Για τον καλό φωτισμό ενός δωματίου απαιτείται φως της τάξης των 1500 lumen.

Έτσι ο ίδιος φωτισμός μπορεί να επιτευχθεί σε ένα δωμάτιο είτε με την χρήση ενός λαμπτήρα πυρακτώσεως ισχύος 100w, είτε με ένα λαμπτήρα ξένου αλογόνου 37w, ή αντίστοιχα με ένα λαμπτήρα εξοικονόμησης 28w ή τέλος με ένα λαμπτήρα LED 16w.

Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά συμβάλουν και στην διαμόρφωση της τελικής τιμής του λαμπτήρα, με τους λαμπτήρες Led να έχουν την μεγαλύτερη διακύμανση, καθώς υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία και ποιότητα σε ισχύ, φωτεινότητα, είδος φωτισμού και ποιότητας φωτισμού.

Τί λαμπτήρες να επιλέξω για οικονομία;

Ας υποθέσουμε ότι θέλουμε να φωτίσουμε ένα χώρο για 50.000 ώρες, και λαμβάνοντας υπόψη την μέση διάρκεια ζωής για κάθε είδος λαμπτήρα, αλλά και την τιμή της kWh ίση με 0,11 ευρώ.

Α. Ένα λαμπτήρας πυρακτώσεως 25W, με διάρκεια ζωής 1000 ώρες και κόστος αγοράς 0,6€, θα κοστίσει συνολικά 1250 KWh (137,5 €) σε κατανάλωση ενέργειας και θα χρειαστούν 50 λαμπτήρες με συνολικό κόστος 30€. Έτσι το συνολικό κόστος θα είναι ίσο με 167,5€.

Β. Στην περίπτωση χρήση λαμπτήρα αλογόνου/ ξένου η διάρκεια ζωής είναι ίση με 2000 ώρες και το κόστος αγοράς ίσο με περίπου 1,5 € ανά λάμπα. Η απαιτούμενη σε αυτή την περίπτωση ισχύς είναι ίση με 9W. Για την χρήση σε 50000 ώρες απαιτούνται 25 λαμπτήρες με συνολικό κόστος 37,5€. Η αναμενόμενη κατανάλωση ενέργειας είναι ίση με 450 KWh (49,5€). Έτσι το συνολικό κόστος θα είναι ίσο με 87€.

Γ. Για την παραγωγή του ίδιου φωτισμού με λαμπτήρα εξοικονόμησης, πρέπει να χρησιμοποιηθεί λαμπτήρας ισχύος 7W, με διάρκεια ζωής 8000 ώρες έκαστος και τιμή μονάδας 4,5€. Για τη χρήση για 50.000 ώρες απαιτούνται περίπου 6 λαμπτήρες, ενώ η αναμενόμενη κατανάλωση ενέργειας είναι ίση με 350kWh (38,5€). Έτσι το συνολικό κόστος θα είναι ίσο με 66,62€

Δ. Τέλος για τη χρήση λαμπτήρων LED, η απαιτούμενη ονομαστική ισχύς θα πρέπει να είναι ίση με 4,5W. H διάρκεια ζωής αυτών των λαμπτήρων είναι πάνω από 50.000 ώρες, όποτε θα χρειαστεί ένας μόνο λαμπτήρας, με κόστος αγοράς ίσο με περίπου 20€. Η αναμενόμενη κατανάλωση ενέργειας είναι ίση με 90kWh (9,9€ ), όποτε το συνολικό κόστος σε αυτή την περίπτωση είναι ίσο με λιγότερο από 30€.

Από την παραπάνω ανάλυση συμπεραίνουμε ότι η επιλογή ενός λαμπτήρα LED μπορεί αρχικά να έχει μεγαλύτερο κόστος από τις φθηνότερες επιλογές, αλλά μακροπρόθεσμα η επιλογή αυτή είναι η πιο οικονομική.