Φωτοβολταϊκά: 5 χρόνια πίσω, 5 χρόνια μπροστά

Μετά τα 5 δισ. ευρώ που επενδύθηκαν την πρώτη 5ετία της αγοράς φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα και τα προβλήματα που ακολούθησαν, το ζήτημα είναι η επόμενη ημέρα, με το ΣΕΦ να κάνει τις δικές του προτάσεις για μία «υγιή» ανάκαμψη, από την οποία θα ωφεληθεί και η ελληνική οικονομία.

Τα φωτοβολταϊκά αποδείχθηκαν στην πράξη η πιο δυναμική ενεργειακή τεχνολογία την τελευταία πενταετία, εκείνη που κατάφερε να ρίξει δραστικά το κόστος της και να πετύχει ορατά αποτελέσματα στη μείωση των εκπομπών ρύπων που συμβάλλουν στην αποσταθεροποίηση του κλίματος.

Η κρίση που έπληξε την αγορά φωτοβολταϊκών την περίοδο 2013-2015 έδωσε, μεταξύ άλλων, αφορμή για κριτικά σχόλια σε ότι αφορά στη συνολική πολιτική ενίσχυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) που ακολουθήθηκε στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Η κριτική αυτή αμφισβήτησε ενίοτε ακόμη και την αναγκαιότητα της ενίσχυσης των φωτοβολταϊκών ή/και άλλων ΑΠΕ, κυρίως όμως εστίασε στον τρόπο που δομήθηκε και εφαρμόστηκε ο υποστηρικτικός μηχανισμός της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ μέσω σταθερών εγγυημένων τιμών (γνωστών ως feed-in-tariffs).

Το σύστημα αυτό ήταν απαραίτητο, ιδιαίτερα στο ξεκίνημα κάποιων νέων τεχνολογιών, ώστε αυτές να αποκτήσουν την απαραίτητη ορμή και την οικονομία κλίμακας που απαιτείται για να ανταγωνιστούν τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα. Αυτό έγινε ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση των φωτοβολταϊκών, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Το σύστημα των σταθερών εγγυημένων τιμών (το οποίο εφαρμόστηκε σε περίπου 70 χώρες) βοήθησε στην ανάπτυξη της αγοράς, η οποία με τη σειρά της έφερε μια δραματική μείωση του κόστους των φωτοβολταϊκών της τάξης του 70-75% τα τελευταία χρόνια.

Έτσι σήμερα, μπορούμε πια να σκεφτόμαστε εναλλακτικά σχήματα ενίσχυσης βασισμένα σε κανόνες της αγοράς, χωρίς επιβάρυνση των καταναλωτών, αφού τα φωτοβολταϊκά μπορούν πλέον να ανταγωνιστούν ευθέως τα συμβατικά καύσιμα. Αν έγινε ένα ουσιώδες λάθος είναι πως ο μηχανισμός υποστήριξης δεν είχε τα αντανακλαστικά να παρακολουθήσει τη δραματική μείωση του επενδυτικού κόστους και να προστατεύσει έτσι τους καταναλωτές. Η εφαρμογή του υποστηρικτικού μηχανισμού στην Ελλάδα, παρόλα τα λάθη που έγιναν, δεν κόστισε τελικά περισσότερα χρήματα στους καταναλωτές απ’ ότι σε άλλες χώρες, κατά τεκμήριο πιο οργανωμένες και ορθολογικά δρώσες όπως π.χ. η Γερμανία.

Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ήταν ότι επενδύθηκαν στην Ελλάδα περίπου 5 δισ. ευρώ στα φωτοβολταϊκά και στηρίχθηκαν χιλιάδες θέσεις εργασίας στην αιχμή της ανάπτυξης της αγοράς στην Ελλάδα (2012-2013) και μάλιστα εν μέσω οικονομικής κρίσης. Η Ελλάδα κατέλαβε τα προηγούμενα χρόνια τη δεύτερη θέση διεθνώς σε ότι αφορά στη συμβολή των φωτοβολταϊκών στη συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ κάθε χρόνο, λόγω φωτοβολταϊκών, αποσοβείται η έκλυση περίπου 3 εκατ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

«Επενδύθηκαν στην Ελλάδα περίπου 5 δισ. ευρώ στα

φωτοβολταϊκά και στηρίχθηκαν χιλιάδες θέσεις εργασίας»

Οι προοπτικές της ερχόμενης πενταετίας

Είναι σαφές πως, ιδιαίτερα στις μέρες μας, δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη χωρίς ένα ξεκάθαρο, σταθερό και με μακροχρόνια προοπτική θεσμικό πλαίσιο που να διασφαλίζει τη βιωσιμότητα των επενδύσεων, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος, χτίζοντας εκ νέου την εμπιστοσύνη των επενδυτών και καθησυχάζοντας τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ως προς την επενδυτική σταθερότητα που αυτά δικαίως απαιτούν για να ενισχύσουν τις όποιες επενδυτικές πρωτοβουλίες. Χρειαζόμαστε εμπιστοσύνη και σταθερότητα, δύο παράγοντες που έλειψαν τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα με τις συνεχείς αρνητικές και αναδρομικές μεταβολές στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο.

Σήμερα χρειαζόμαστε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ, όχι γιατί το παλιό απέτυχε, αλλά γιατί, από τον αρχικό σχεδιασμό κιόλας, γνωρίζαμε ότι αυτό θα είχε προσωρινό και μεταβατικό χαρακτήρα. Μετά από μια εντυπωσιακή ανάπτυξη για μια τριετία και μια πρωτοφανή κρίση την τριετία 2013-2015, η αγορά φωτοβολταϊκών χρειάζεται μια επανεκκίνηση. Το νέο αυτό ξεκίνημα πρέπει να βασίζεται σε νέες θεσμικές βάσεις για να αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος και να επιτύχει τη βιωσιμότητα σε βάθος χρόνου. Οι προτάσεις της αγοράς (απόλυτα συμβατές με το νέο κοινοτικό θεσμικό πλαίσιο) εγγυώνται την άμεση και ταχεία ανάπτυξη του κλάδου και τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας, χωρίς επιβάρυνση των δημοσίων οικονομικών και χωρίς περαιτέρω επιβάρυνση των καταναλωτών.

Η πενταετία 2016-2020 θα σημαδευτεί από τις εξής εξελίξεις

Ένα νέο θεσμικό πλαίσιο υποστήριξης των εμπορικών φωτοβολταϊκών μεσαίας και μεγάλης κλίμακας, βασισμένο σε μηχανισμούς αγοράς (feed-in-premium και διαγωνιστικές διαδικασίες).
Αυξανόμενη διείσδυση συστημάτων αυτοπαραγωγής, κυρίως στον οικιακό και μικρό εμπορικό τομέα.
Έναρξη διείσδυσης συστημάτων αποθήκευσης (συσσωρευτές) σε συνδυασμό με φωτοβολταϊκά για αυτοπαραγωγή. Το κόστος των συστημάτων αποθήκευσης αναμένεται να πέσει δραστικά την ερχόμενη διετία.
Σταδιακή ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης (κυρίως προς το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας) που θα βοηθήσει εμμέσως στην ανάπτυξη της αγοράς των φωτοβολταϊκών.

Το 2015, η παραγόμενη από φωτοβολταϊκά ενέργεια στην Ελλάδα κάλυψε τις ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια ενός εκατομμυρίου νοικοκυριών. Στόχος του Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ, www.helapco.gr) είναι, το 2020 να καλύπτονται οι ανάγκες πάνω από 1,5 εκατομμυρίων νοικοκυριών.

Ο στόχος αυτός διασφαλίζει, όχι μόνο καθαρή ενέργεια, αλλά και καλύτερο περιβάλλον, περισσότερη απασχόληση, διατηρήσιμη ανάπτυξη και ένα βιώσιμο μέλλον.

«Τα φωτοβολταϊκά κάλυψαν τις ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια ενός

εκατομμυρίου νοικοκυριών το 2015»

Άρθρο του κ. Στέλιου Ψωμά, Συμβούλου του Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών