Οι ESCOs αρωγοί στην προσπάθεια ανάπτυξης της Ελλάδας

Οι εταιρίες Ενεργειακών Υπηρεσιών έχουν σημαντικό ρόλο στην αναπτυξιακή προσπάθεια.

Οι Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΕΥ) ή ESCOs (Energy Service Companies) είναι εξειδικευμένες εταιρείες σε ενεργειακά θέματα που χρησιμοποιούν μια μέθοδο χρηματοδότησης επενδύσεων εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια και η αμοιβή τους συνδέεται με το ποσοστό επιτυχίας της εγγυώμενης εξοικονόμησης ενέργειας.

Ιστορική αναδρομή

Αρχικά δεν υπήρχε η συγκεκριμένη ονομασία. Βέβαια οι λειτουργίες που επιτελούσαν ήταν όμοιες με αυτές που εξυπηρετεί μία σύγχρονη ΕΕΥ (ESCO) Συγκεκριμένα οι πρώτες ESCOs δημιουργήθηκαν την περίοδο της ενεργειακής κρίσης του 1970 στις Η.Π.Α και στον Καναδά. Το μοντέλο λειτουργίας τους αναφερόταν, είτε σε καταρχήν δωρεάν υπηρεσίες μηχανικών που η αμοιβή τους ήταν συνδεδεμένη με το αποτέλεσμα της εξοικονόμησης (Free based services ESCOs), είτε σε εταιρείες - κατασκευαστές εξοπλισμού με δέσμευση για την ενεργειακή εξοικονόμηση, παρέχοντας τα συστήματα ελέγχου των μοντέλων αυτών, είτε τέλος σε εταιρείες παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Αργότερα στη δεκαετία 1980-1990 έγινε επέκταση σε Ευρώπη & Ιαπωνία.

Το ευρωπαϊκό πλαίσιο

Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την οδηγία 2006/32/EC προάγει τη δημιουργία ESCOs στις χώρες μέλη. «…Η χρήση χρηματοδοτικών διευκολύνσεων από τρίτους αποτελεί καινοτόμο πρακτική που θα πρέπει να ενθαρρυνθεί. Με τις διευκολύνσεις αυτές, ο δικαιούχος αποφεύγει επενδυτικές δαπάνες χρησιμοποιώντας μέρος της οικονομικής αξίας των εξοικονομήσεων ενέργειας που προκύπτουν από επενδύσεις τρίτου για την αποπληρωμή του επενδυτικού κόστους και των τόκων του τρίτου…».

Επιπλέον αναφέρεται ότι:

Τα κράτη μέλη οφείλουν να εγγυηθούν ότι οι ακόλουθες πληροφορίες θα πρέπει να είναι διαθέσιμες στον τελικό καταναλωτή ενέργειας, με σαφές και κατανοητό τρόπο από τους διανομείς ή από τους διαχειριστές του συστήματος διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, και να φτάνουν σε αυτόν με το λογαριασμό ή με τα συναπτόμενα συμβόλαια και τις αποδείξεις.

Συγκεκριμένα οι πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται στους καταναλωτές θα αφορούν:

- τις τρέχουσες πραγματικές τιμές και την κατανάλωση ενέργειας.

- συγκρίσεις της τρέχουσας κατανάλωσης ενέργειας με την περσινή υπό τη μορφή γραφημάτων.

- αν είναι δυνατό συγκρίσεις με έναν πρότυπο καταναλωτή-ορόσημο της ίδιας κατηγορίας.

Για να παρασχεθούν οι παραπάνω υπηρεσίες όπως θα δούμε παρακάτω, είναι αναγκαία η διαμεσολάβηση των ΕΕΥ, αλλά κυρίως η ανάπτυξη και εφαρμογή κατάλληλων αλγορίθμων και εφαρμογών για επεξεργασία των δεδομένων και των μετρήσεων των ενεργειακών καταναλώσεων.

Το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο

Ο νόμος 3855/2010 «Μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης κατά την τελική κρίση, ενεργειακές υπηρεσίες και άλλες διατάξεις» όρισε τις βασικές πολιτικές, τους κανονισμούς και τα μέτρα για την ανάπτυξη της αγοράς των ενεργειακών υπηρεσιών στην Ελλάδα και έθεσε τις βάσεις για μια σημαντική ανάπτυξη των Εταιρειών Ενεργειακών Υπηρεσιών.

Επίσης στα πλαίσια εφαρμογής της Υ.Α Δ6/13280 /2011 ξεκίνησε η Λειτουργία του Μητρώου ΕΕΥ και τα θέματα του Κώδικας Δεοντολογίας.

Η σύμβαση ενεργειακής απόδοσης στην πράξη

Με πρωτοβουλία του ΥΠΕΚΑ δόθηκαν πρόσφατα στην δημοσιότητα Υποδείγματα Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ). Ως εκ τούτου, μας δίνεται η δυνατότητα να δούμε τους συμμετέχοντες σε ένα τέτοιο μοντέλο και τη λειτουργία του στην πράξη.

Ο τελικός πελάτης

Για την χρηματοδότηση των έργων εφαρμόζεται το μοντέλο Χρηματοδότηση από Τρίτους (Χ.Α.Τ), η οποία είναι μία καινοτόμος πρακτική χρηματοδότησης επενδύσεων ενεργειακών έργων. Σε αυτό το μοντέλο ο τελικός δικαιούχος/πελάτης αποφεύγει το επενδυτικό κόστος χρησιμοποιώντας την οικονομική αξία των ενεργειακών εξοικονομήσεων, οι οποίες απορρέουν από την επένδυση του τρίτου- μέρους και αποπληρώνουν το επενδυτικό κόστος και τους τόκους δανεισμού.

Η Εταιρία Ενεργειακών Υπηρεσιών

Είναι μια εταιρεία που παρέχει ενεργειακές υπηρεσίες ή/και άλλα βελτιωτικά μέτρα ενεργειακής αποδοτικότητας στις εγκαταστάσεις του χρήστη, και αποδέχεται ως ένα βαθμό το οικονομικό ρίσκο της διαδικασίας. Η πληρωμή για τις παρεχόμενες υπηρεσίες βασίζεται (εξ ολοκλήρου ή μερικώς) στην επιτυχή εξοικονόμηση ενέργειας και στην εκπλήρωση των συμφωνημένων υποσχέσεων απόδοσης.

Η χρηματοδότηση από τρίτους

Είναι το μοντέλο που περιλαμβάνει και τρίτο μέρος, το οποίο παρέχει το κεφάλαιο για τα μέτρα και χρεώνει το δικαιούχο με ένα ποσό ίσο με τα οφέλη, από την εξοικονόμηση ενέργειας, που επιτυγχάνεται ως αποτέλεσμα των μέτρων βελτίωσης.

Οι βασικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή της Χ.Α.Τ είναι οι εξής:

- Πιστοληπτική ικανότητα του πελάτη

- Η εφαρμογή δοκιμασμένης τεχνολογίας

- Σταθερές συνθήκες ιδιοκτησίας/ χρήσης/λειτουργίας του κτιρίου

- Μέτρηση ,παρακολούθηση και επαλήθευση της εξοικονούμενης ενέργειας.

- Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης

Είναι μία συμφωνία μεταξύ του δικαιούχου και του παροχέα (κανονικά μία ESCO) για λήψη μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Οι επενδύσεις για τα μέτρα πληρώνονται από το ποσοστό της συμφωνημένης επιτυγχανόμενης ενεργειακής εξοικονόμησης.

Ειδικότερα στο άρθρο 16 του 3855/2010 ορίζεται, ότι στις συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης περιλαμβάνεται:

- ο σχεδιασμός και η διαχείριση της παρεχόμενης ενεργειακής υπηρεσίας και του ενεργειακού έργου,

- η μεθοδολογία εκτίμησης της εξοικονομούμενης ενέργειας και αποτίμησης του προκύπτοντος συνολικού οικονομικού οφέλους,

- η αγορά, εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία του απαραίτητου ενεργειακού εξοπλισμού, όπως ηλεκτρομηχανολογικά και ηλεκτρονικά συστήματα, καθώς και τα υλικά κτιριακού κελύφους, σταθερά ή μη, που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση,

- η διαχείριση, ο τρόπος λειτουργίας του εξοπλισμού και η συντήρησή του,

- το συνολικό κόστος του έργου, το οποίο αποτελείται από το κόστος προμήθειας και εγκατάστασης του απαραίτητου εξοπλισμού, το κόστος λειτουργίας και συντήρησής του, το κόστος χρηματοδότησης και την αμοιβή της ΕΕΥ,

- η διαδικασία αποτίμησης του ενεργειακού οφέλους και ο τρόπος και χρόνος αποπληρωμής

Σχετικά με τις εγγυήσεις αποπληρωμής από τον πελάτη στο άρθρο 17 του 3855/2010 αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

1. Επιτρέπεται η σύσταση ενέχυρου, στο πλαίσιο ΣΕΑ, μεταξύ του τελικού καταναλωτή και της ΕΕΥ επί του κινητού ενεργειακού εξοπλισμού

2. Σε περίπτωση που η ΕΕΥ αναλάβει την υποχρέωση αγοράς ενεργειακού εξοπλισμού με χρηματοδότηση από τρίτο, η απαίτηση του τρίτου για τη χορηγούμενη χρηματοδότηση δύναται να εξασφαλίζεται με τη σύσταση υποθήκης επί του ως άνω εξοπλισμού στην εγκατάσταση του τελικού καταναλωτή

Οι συμφωνίες και το επιχειρηματικό μοντέλο των ESCOs

Η συμφωνία μεταξύ του δικαιούχου και της εκάστοτε ESCO, δεν είναι πάντοτε ίδια, καθώς οι Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ) διακρίνονται σε δύο διαφορετικές κατηγορίες.

Παρακάτω βλέπουμε αναλυτικά, τη μέθοδο λειτουργίας και τα βασικά χαρακτηριστικά σε αυτές τις δύο κατηγορίες, δηλαδή τη σύμβαση διαμεριζόμενου οφέλους και τη σύμβαση εγγυημένης απόδοσης.

Α. Η Σύμβαση Διαμεριζόμενου Οφέλους

Βασικά Χαρακτηριστικά

• Τη χρηματοδότηση του έργου αναλαμβάνει η ΕΕΥ.

• Η κυριότητα του εξοπλισμού περιέρχεται στον Πελάτη με τη λήξη της σύμβασης.

• Η ΕΕΥ δεν παρέχει εγγυήσεις για ελάχιστα επίπεδα εξοικονόμησης ενέργειας και οικονομικού οφέλους.

• Η αμοιβή της ΕΕΥ είναι ποσοστό του οικονομικού οφέλους από την εκτέλεση του έργουχιστα επίπεδα εξοικονόμησης ενέργειας και οικονομικού οφέλους.

• Η αμοιβή της ΕΕΥ είναι σταθερή, αλλά σε περίπτωση απόκλισης από τις εγγυήσεις, απομειώνεται.

• Η σύμβαση μπορεί να λυθεί πριν από την προβλεπόμενη διάρκεια σε περίπτωση επίτευξης του συνολικού στόχου.

Β. Η Σύμβαση Εγγυημένης Απόδοσης

Βασικά Χαρακτηριστικά

• Τη χρηματοδότηση του έργου αναλαμβάνει ο Πελάτης.

• Η κυριότητα του εξοπλισμού ανήκει εξ’ αρχής στον Πελάτη.

• Η ΕΕΥ παρέχει εγγυήσεις για ελάχιστα επίπεδα εξοικονόμησης ενέργειας και οικονομικού οφέλους.

• Η αμοιβή της ΕΕΥ είναι σταθερή, αλλά σε περίπτωση απόκλισης από τις εγγυήσεις, απομειώνεται.

• Η σύμβαση μπορεί να λυθεί πριν από την προβλεπόμενη διάρκεια σε περίπτωση επίτευξης του συνολικού στόχου.

Η επιχειρηματική δράση μιας ΕΕΥ (ESCO)

Οι ΕΕΥ προσαρμόζουν τις υπηρεσίες τους σε πελάτες που ενδιαφέρονται για συνολική μείωση του ενεργειακού κόστους και επωμίζονται το ρίσκο από τις επενδύσεις σε ενεργειακά έργα . Οι εταιρείες αυτές μπορεί να δημιουργηθούν από έναν οργανισμό (επιχείρηση) σε συνεργασία με προμηθευτές ενέργειας ή ενεργειακού εξοπλισμού και κατασκευαστές. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρίες αυτές συνάπτουν ένα μακροπρόθεσμο συμβόλαιο με τον πελάτη σύμφωνα με το οποίο η αποπληρωμή των έργων γίνεται από το όφελος από την μείωση της κατανάλωσης ενέργειας ή του κόστους για την αγορά της.