«Θωράκιση» του κτιρίου με πολλαπλά οφέλη

Η εξωτερική θερμομόνωση των κτιριακών εγκαταστάσεων, διαθέτει σημαντικά πλεονεκτήματα που μεγεθύνουν την αξία της, αλλά όχι και το κόστος της.

Σήμερα η εξοικονόμηση ενέργειας δεν είναι μόνο μία οικονομική επένδυση. Είναι κυρίως μια προσπάθεια επιβίωσης. Τα κτίρια συμβάλλουν σημαντικά στις κλιματικές αλλαγές. Η συμμετοχή τους στα αέρια του θερμοκηπίου αγγίζει το 50% της συνολικής έκκλησής τους από ανθρώπινες δραστηριότητες, ενώ για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών, καταναλώνεται το 35% περίπου της συνολικής ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Είναι αλήθεια πως ένα κτίριο καταναλώνει ενέργεια και για το φωτισμό ή μέσα από τις ηλεκτρικές συσκευές για την προετοιμασία των τροφών, το πλύσιμο των ρούχων, την υγιεινή του σώματος κ.λπ. , αλλά αυτή η χρήση δεν ξεπερνά το 20 με 30% της συνολικής κατανάλωσης. Το υπόλοιπο 70 με 80% χρησιμοποιείται για την ψύξη και θέρμανση του κτιρίου.

Οποιαδήποτε πολιτική για τα κτίρια (στα πλαίσια της εξοικονόμησης ενέργειας και όχι μόνο) ή για την ανάπλαση των πόλεών μας δε μπορεί παρά να λαμβάνει υπόψη της την εξωτερική θερμομόνωση ως απολύτως αναγκαία πρακτική.

Τα πλεονεκτήματα της εξωτερικής θερμομόνωσης

Το σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης μπορεί να εφαρμοστεί τόσο σε νεόδμητες όσο και σε παλαιές -υφιστάμενες- κατοικίες. Η εφαρμογή της γίνεται με επένδυση των εξωτερικών τοίχων του κτιρίου με θερμομονωτικό υλικό (συνήθως από διογκωμένη πολυστερίνη, πετροβάμβακα, ή και εξηλασμένη πολυστερίνη) το οποίο «σοβατίζεται» με ένα ειδικό ελαστικό, πολύ ισχυρό στεγανό επίχρισμα. Με τον τρόπο αυτό ελαχιστοποιούνται οι θερμικές απώλειες του κτιρίου από τους εξωτερικούς τοίχους, αλλά και η εισροή θερμότητας το καλοκαίρι από το περιβάλλον προς το εσωτερικό του κτιρίου.

Τα σημαντικά πλεονεκτήματα του συστήματος αυτού είναι πολλά και έχουν ως εξής:

Δεν προκαλούνται θερμογέφυρες στα δοκάρια, στις κολώνες, στα σενάζια και στα δάπεδα, στα σημεία δηλαδή όπου ο τούβλινος τοίχος (οπτοπλινθοδομή) συναντά τα στοιχεία αυτά, έστω και αν είναι θερμομονωμένα. Παρέχει λοιπόν εξαιρετική θερμική άνεση στο εσωτερικό του κτιρίου.
Προστατεύει τις επιφάνειες των τοίχων από υγρασίες, καθώς είναι στεγανά επιχρίσματα, και εκτός από την συντηρητική προστασία που προσφέρουν στο κτίριο, μειώνουν και τις ανάγκες θέρμανσης ή ψύξης του.
Δε δημιουργούν επιφάνειες με θερμοχωρητικότητα στην εξωτερική πλευρά των τοίχων, που θα συσσώρευαν θερμότητα και θα την επανακτινοβολούσαν στο περιβάλλον, εντείνοντας το φαινόμενο των θερμικών νησίδων στην πόλη. Δηλαδή
Δε συμβάλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας της πόλης, όπως κάνουν οι τοίχοι των συμβατικών κτιρίων. Αντιθέτως εκμεταλλεύονται τη θερμοχωρητικότητα των τοίχων μόνο για το εσωτερικό του κτιρίου, συμβάλλοντας στην εξοικονόμηση ενέργειας.
Αυξάνουν, σε μία καινούργια-νεόδμητη κατοικία, το εμβαδόν των λειτουργικών χώρων κατά 4-6 περίπου τετραγωνικά μέτρα για κάθε εκατό περίπου τετραγωνικά μέτρα εμβαδού κατοικίας. Όσο εμβαδό δηλαδή έχει και μία αποθήκη. Αυτό συμβαίνει γιατί δε χρειάζεται διπλή τούβλινη δομή (διπλός τοίχος δηλαδή) αλλά μονή.
Αυξάνει σημαντικά το χρόνο ζωής του κτιρίου καθώς το προστατεύει από διάβρωση και παγοπληξίες. Το σύστημα αυτό σπάνια παρουσιάζει ρηγματώσεις, κατά συνέπεια, και επειδή και το ίδιο το επίχρισμα είναι στεγανό, δε μπορεί να απορροφήσει νερό και δε μπορεί να υποστεί αποσαθρώσεις από παγοπληξία όπως μπορεί να συμβαίνει στα συμβατικά επιχρίσματα. Παράλληλα μειώνει το ρυθμό ενανθράκωσης του σκυροδέματος.
Η εφαρμογή του συστήματος είναι λιγότερο οχληρή από τα συμβατικά επιχρίσματα, καθώς τα επιχρίσματα που χρησιμοποιούνται τοποθετούνται με σπάτουλες και παρουσιάζουν υψηλή θιξοτροπικότητα. Ως αποτέλεσμα δεν αφήνουν μπάζα πέρα από τα υπολείμματα θερμομονωτικού υλικού κατά το τρίψιμό του.
3 Η ποιότητα κατασκευής του συστήματος χαρακτηρίζεται ως πολύ υψηλή, καθώς χρησιμοποιούνται ειδικά πρόσθετα τεμάχια για την προστασία των γωνιών (γωνιόκρανα) νεροσταλάκτες, υαλόπλεγμα για τον οπλισμό σ’ όλη την επιφάνεια εφαρμογής του επιχρίσματος και ζώνη αντιμετώπισης της ανερχόμενης υγρασίας στη βάση των τοίχων.

Κόστος και απόσβεση
Ένα τέτοιο σύστημα έχει ένα κόστος περίπου 40 ευρώ + ΦΠΑ ανά τετραγωνικό μέτρο και μέσο χρόνο απόσβεσης από την εξοικονόμηση ενέργειας και μόνο, τα 4- 6 έτη. Για τη σύγκρισή του με το συμβατικό -στην Ελλάδα- τρόπο σοβατίσματος, πρέπει να ληφθούν υπόψη, τέσσερεις σημαντικοί οικονομικοί παράμετροι που το καθιστούν ιδιαίτερα ανταγωνιστικό:
α) Εξοικονομούνται επιπλέον τετραγωνικά μέτρα λειτουργικού χώρου λόγω της μονής τούβλινης δομής
β) Διπλασιάζεται η θερμομονωτική αντίσταση της τοιχοποιίας
γ) Διπλασιάζεται τουλάχιστον ο χρόνος ζωής του κτιρίου και μειώνεται το κόστος συντήρησής του
δ) Βαθμονομείται υψηλά το κτίριο ως προς την ενεργειακή του σήμανση (βλ. ενεργειακή ταυτότητα των κτιρίων)
Κατά συνέπεια εύκολα διακρίνεται ότι το κόστος εξωτερικής θερμομόνωσης είναι πολύ πιο οικονομικό από ένα συμβατικό τρόπο δόμησης (δηλαδή με διπλή τουβλοδομή και ενδιάμεσα το θερμομονωτικό υλικό) και μάλιστα από την ημέρα κιόλας εφαρμογής του. Αυτό συμβαίνει κυρίως από τα α),γ) και δ) της πιο πάνω οικονομικής σύγκρισης.
Για μια παλαιά κατοικία όπου είτε δεν έχει θερμομόνωση στην τοιχοποιία είτε αυτή είναι ελλιπής, η εξωτερική θερμομόνωση παρουσιάζεται ως η μόνη αξιόπιστη λύση θερμικής προστασίας του κτιρίου.
Η εξωτερική θερμομόνωση όμως μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο και στην ανάπλασή του αυξάνοντας την αξία του. Αυτή η αύξηση της αξίας δεν επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την ανάπλαση, αλλά και από δύο ακόμη παραμέτρους: από την καλύτερη βαθμονόμηση του κτιρίου στην ενεργειακή του ταυτότητα, αλλά και από την αύξηση της ζωής του και τη μείωση του κόστους συντήρησής του.
Είναι δε, ο πλέον συνηθισμένος τρόπος δόμησης στην Ευρώπη και απορίας άξιο πως στην Ελλάδα, όπου οι θερμοκρασίες παρουσιάζουν μεγαλύτερο εύρος φάσματος από την υπόλοιπη Ευρώπη, το σύστημα αυτό καθυστέρησε τόσο πολύ να εφαρμοσθεί.
Αποτέλεσμα αυτού είναι οι κτιριακές κατασκευές στη χώρα μας να παρουσιάζουν σημαντικό αριθμό ευπαθών σημείων, τουλάχιστον στο εξωτερικό κάθετο περίβλημά τους.

Η σημασία της μελέτης
Σημαντικό για την αποφυγή προβλημάτων και θερμογεφυρών αλλά και αύξησης του κόστους εφαρμογής του συστήματος είναι η κατάλληλη μελέτη και προεργασία. Αυτό σημαίνει τα παρακάτω:

Η εξωτερική θερμομόνωση δεν πρέπει να τραυματίζεται από μερεμέτια και ύστερες επεμβάσεις αφού κάτι τέτοιο θα προκαλέσει αισθητικά προβλήματα, καθώς θα διακρίνονται τα οι επιδιορθωτικές επεμβάσεις.
Όταν έχουμε ένα νεόδμητο κτίριο και έχει προαποφασισθεί ότι θα εφαρμοσθεί σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης στο περίβλημά του, πρέπει να δοθεί έμφαση στην επίτευξη επίπεδης επιφάνειας τόσο κατά το χτίσιμο των εξωτερικών τοίχων όσο και κατά την κατασκευή των στοιχείων από σκυρόδεμα (υποστυλώματα και δοκοί).
Πρέπει να αποφεύγεται η τοποθέτηση σωλήνων στην εξωτερική όψη της τοιχοποιίας και όταν αυτό είναι αναγκαίο, τουλάχιστον θα πρέπει οι σωλήνες αυτοί να «τρέχουν» σε κάθετες ή οριζόντιες κατευθύνσεις, προκειμένου να μην προκαλέσουν προβλήματα στην εφαρμογή-επικόλληση των θερμομονωτικών φύλλων.
Ιδιαίτερο βάρος χρειάζεται να δοθεί στους λαμπάδες τόσο στα παράθυρα όσο και στις πόρτες κατά το χτίσιμο των τούβλων, ούτως ώστε όταν τοποθετηθεί το θερμομονωτικό υλικό στα σημεία αυτά, να μη μειωθούν οι διαστάσεις (στα παράθυρα ή στις πόρτες δηλαδή) που προέβλεπε η αρχική μελέτη.
Σε παλαιά κτίρια και πριν την έναρξη εφαρμογής ενός τέτοιου συστήματος εξωτερικής θερμομόνωσης, είναι αναγκαίο ο εξ αρχής επιμελής έλεγχος της επιφάνειας, ώστε να αποκαλυφθεί αν το υπόστρωμα είναι σαθρό σε τμήματά του. Σε μία τέτοια περίπτωση απαιτείται η εξυγίανση – αποκατάσταση της σταθερότητάς του.
Ο συντονισμός τοποθέτησης των θερμομονωτικών φύλλων και των στεγανωτικών στρώσεων σε δώματα ή βεράντες, ώστε να μη καταστεί αδύνατη ή πολύ δύσκολη η στεγανοποίηση των τελευταίων.
Σε περίπτωση εφαρμογής φύλλων πετροβάμβακα, η κόλλα πρέπει να είναι του συστήματος και ειδική για το υλικό αυτό.

Χρήσιμες συμβουλές για την εφαρμογή του συστήματος
Το σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης έχει ως κύριο προσανατολισμό τη θερμική θωράκιση του κτιρίου. Κατά συνέπεια η προσπάθεια εξοικονόμησης χρημάτων μέσα από τη μείωση του πάχους του θερμομονωτικού υλικού όχι μόνο δε δημιουργεί οικονομικό όφελος, αλλά αντιθέτως υπονομεύει τον αρχικό μας σκοπό. Πράγματι σε σχέση με το συνολικό κόστος του συστήματος το κόστος του θερμομονωτικού υλικού είναι το μικρότερο και μία μείωση του πάχους του κατά ένα εκατοστό συνήθως «εξοικονομεί» από το κόστος κατασκευής μόλις από 1-3 το πολύ ευρώ/ τετραγωνικό μέτρο.
Το σύστημα που θα επιλέξουμε πρέπει να διασφαλίζει επαρκή διαπνοή.
Η επιλογή του θερμομονωτικού υλικού πρέπει να γίνεται με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες του έργου. Για παράδειγμα μία ιδιαίτερη ανάγκη για αυξημένη πυροπροστασία της τοιχοποιίας ή για ηχομόνωση καθιστά αναγκαία την επιλογή του πετροβάμβακα.
Για την επιλογή του πάχους του θερμομονωτικού υλικού είναι σημαντικό να γνωρίζουμε την κλιματική ζώνη στην οποία βρίσκεται το κτίριο.
Οι εξοχές του κτιρίου (μαρκίζες, βεράντες, στηθαία κλπ) πρέπει επίσης να θερμομονώνονται για την αποφυγή θερμογεφυρών.
Σε κάθε περίπτωση επιλέξτε ένα πιστοποιημένο συνεργείο εφαρμογής (πτυχιούχο τεχνικό μονώσεων δηλαδή από έγκριτο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα) ή έστω ένα εξουσιοδοτημένο από την εταιρεία που παράγει ή αντιπροσωπεύει το σύστημα που θα επιλέξετε, για την αποφυγή δυσάρεστων εκπλήξεων και κακοτεχνιών.
Σε περίπτωση που η τοποθέτηση θερμομονωτικού υλικού είναι αδύνατη λόγω του πάχους της, εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν αλλά με μικρότερες αποδόσεις. Τέτοιες είναι τα επιχρίσματα αλλαγής φάσης και οι θερμοανακλαστικές βαφές ή ο συνδυασμός τους όταν απαιτείται.

Τα κρίσιμα σημεία για τους ειδικούς και όχι μόνο
Η εξωτερική θερμομόνωση είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος για να θερμομονώσει κάποιος τις όψεις ενός κτιρίου. Λειτουργεί όπως το θερμός και τα πλεονεκτήματά του είναι σημαντικά.
Πέρα όμως από τη θερμομονωτική λειτουργία του, δίνει ένα ποιοτικό αισθητικό αποτέλεσμα που δύσκολα επιτυγχάνεται με τα συμβατικά επιχρίσματα, για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθιστώντας το ένα εξαιρετικό σύστημα τόσο για μια νεόδμητη κατοικία όσο και για την ανακαίνιση μιας παλαιάς.
Αλλά η μακροβιότητα του συστήματος κρίνεται και από παραμέτρους που συνδέονται με την εφαρμογή (θεωρώντας ότι η ποιότητα των υλικών ανταποκρίνεται σε κάποιες προδιαγραφές ποιότητας). Ας σταθούμε όμως στα κρίσιμα σημεία στην εφαρμογή μιας εξωτερικής θερμομόνωσης, τονίζοντας κάποια που ήδη αναφέραμε αλλά και κάποια άλλα που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη από τον τεχνίτη ή μηχανικό. Αυτά είναι τα εξής:
1) Το αλφάδιασμα των επιφανειών είναι εξαιρετικά σημαντικό για την αισθητική αρτιότητα του αποτελέσματος.

2) Το υπόστρωμα πρέπει να είναι σταθερό, να μην περιέχει σαθρά τμήματα και έντονες ανωμαλίες. Οι ανωμαλίες πρέπει να εξομαλυνθούν και τα σαθρά να καθαιρεθούν και να επισκευασθούν ή να σταθεροποιηθούν αν αυτό είναι εφικτό, με κάποιο υλικό εμποτισμού ή ειδικό αστάρι. Μεγάλη ΠΡΟΣΟΧΗ πρέπει να δοθεί στα στοιχεία του σκυροδέματος σε παλαιές κατοικίες ειδικά αν αυτές είναι άνω των 15 ετών. Ελέγχονται αν υπάρχουν εκτινάξεις σκυροδέματος και ως προς την ενανθράκωση που αυτά έχουν υποστεί. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται η σύμφωνη με το ΕΝ 1504 αποκατάστασή τους.

3) Η ζώνη υψηλής στεγανοποίησης στη βάση των τοίχων προς αποφυγή ανερχόμενης υγρασίας στο σύστημα που λειτουργεί όμως και ως φραγή σε ύδατα προς τους τοίχους και από αυτούς στο εσωτερικό του κτιρίου. Η ζώνη αυτή περιλαμβάνει όπως προαναφέραμε βαρέως τύπου πολυστερίνη και ειδικό ελαστικό τσιμεντοειδούς βάσης στεγανωτικό υλικό.
4) Η επιλογή του πάχους του είδους του θερμομονωτικού υλικού. Η επιλογή πρέπει να γίνει με βάση κριτήρια όπως: ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας του υλικού, η διαπνοή του, οι οδηγίες της Ε.Ε για την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και ο ΚΕΝΑΚ αλλά και άλλα στοιχεία όπως το ύψος του κτιρίου ή ανάγκη του για πυρασφάλεια.

5) Ο τρόπος τοποθέτησης της κόλλας στην επιφάνεια της θερμομονωτικής πλάκας.
6) Ο χρόνος τοποθέτησης των βυσμάτων στερέωσης, καθώς απαιτείται να παρέλθουν τουλάχιστον δύο μέρες από την ημέρα συγκόλλησης των θερμομονωτικών πλακών.

7) Οι αρμοί μεταξύ των θερμομονωτικών φύλλων. Οι αρμοί δεν πρέπει ποτέ να δημιουργούν σταυρό μεταξύ τους.

8) Στις γωνίες πρέπει πάντα τα θερμομονωτικά φύλλα να πλέκουν μεταξύ τους ώστε να αποφεύγονται αρμοί μεγαλύτεροι των 50 εκατοστών.

9) Οι αρμοί των θερμομονωτικών φύλλων δε θα πρέπει να συμπίπτουν με τις πλευρές των θυρών ή των παραθύρων ώστε να προκαλείται (κατά κάποιο τρόπο) προέκτασή τους.

10) Σημαντικό είναι η τοποθέτηση των αυτοδιογκούμενων ταινιών στις απολήξεις των θερμομονωτικών φύλλων (σε εξοχές, περβάζια, μαρμαροποδιές κλπ). Επίσης σημαντικός είναι και ο τρόπος τοποθέτησης (ειδικά στις μαρμαροποδιές των παραθύρων) για την αποφυγή εισροής υδάτων από τα σημεία αυτά.

11) Σε περίπτωση εφαρμογής φύλλων πετροβάμβακα, η κόλλα πρέπει να πριν τη γνωστή διάστρωσή της επί του φύλλου, (στο 40% τουλάχιστον της επιφάνειάς του) να προεπαλείφεται και να συμπιέζεται με το μυστρί, ώστε να εισχωρήσει βαθύτερα στις ίνες του στα σημεία που θα τοποθετηθεί.
12) Τα βύσματα πρόσθετης μηχανικής στερέωσης πρέπει πάντα να τοποθετούνται και ειδικά στις γωνίες όπου μπορούν να αναπτυχθούν ισχυρές δυνάμεις από τις υποπιέσεις όταν φυσά πολύ δυνατός άνεμος. Προτείνουμε μάλιστα την πλήρη στερέωση όλων των θερμομονωτικών πλακών με 4- 6 βύσματα ανά πλάκα.

13) Τα βύσματα πρόσθετης μηχανικής στερέωσης πρέπει να τοποθετούνται με την κεφαλή τους σε βάθος μέσα στο θερμομονωτικό υλικό και την κάλυψή τους με θερμομονωτικό καπάκι από το ίδιο θερμομονωτικό υλικό. Αυτό είναι ορθό να γίνεται προς αποφυγή του να διαγράφεται στο μέλλον η κεφαλή των βυσμάτων (ειδικά σε περιοχές με συχνή εμφάνιση χαμηλών θερμοκρασιών).

14) Η πλήρωση όλων των κενών με άκαυστο διογκούμενο αφρό πολυουρεθάνης για την αποφυγή θερμογεφυρών.

15) Μετά τη διάστρωση της πολυστερίνης πρέπει να τρίβεται όλη η επιφάνεια και όχι μόνο μέρος αυτής, για να εξασφαλισθεί όσο το δυνατόν πιο άρτιο αισθητικά αποτέλεσμα.

16) Η πιστή παρακολούθηση των χρόνων που επιβάλει το σύστημα μεταξύ των στρώσεων ή των εργασιών. Η παραβίαση αυτών των προδιαγραφών μπορεί να οδηγήσει σε τοπικές αποκολλήσεις, αποφλοιώσεις ή και καταστροφή του συστήματος.

17) Η διάστρωση του υαλοπλέγματος ενίσχυσης –οπλισμός του συστήματος- πρέπει να γίνεται πάντα με αλληλοεπικάλυψη 10 εκατοστών.
18) Το θερμοκρασιακό φάσμα εφαρμογής. Δεν τοποθετούμε ποτέ επίχρισμα ή κόλλα αν η θερμοκρασία είναι κάτω από 5 βαθμούς Κελσίου ή πρόκειται να πέσει κάτω από αυτούς τις επόμενες ώρες. Επίσης αποφεύγουμε τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες ή την εφαρμογή κάτω από ισχυρό άνεμο και σε κάθε περίπτωση κάτω από έντονη ηλιοφάνεια. Η εργασία πρέπει να γίνεται στη σκιά και σε όψη που δεν υφίσταται κατευθείαν τον άνεμο στην επιφάνειά της. Η γρήγορη αφύγρανση σχεδόν οποιουδήποτε υδατοδιαλυτού υλικού προκαλεί συνήθως ρηγματώσεις.

19) Τα στηθαία και κάθε προεξοχή πρέπει να επενδύεται με θερμομονωτικό υλικό προς αποφυγή θερμογεφυρών που μπορεί να προκαλέσουν συμπυκνώματα και εμφάνιση μυκήτων σε γωνίες του κελύφους στο εσωτερικό του κτιρίου.

20) Κάθε επιφάνεια που προβλέπεται ότι θα υφίσταται ισχυρή καταπόνηση, είναι ορθό να ενισχύεται με ειδικό πλέγμα πρόσθετων μηχανικών αντοχών κάτω από την κανονική στρώση του επιχρίσματος.

21) Το φινίρισμα του τελικού επιχρίσματος μιας αυτόνομης – οριοθετημένης από εσωτερικές ή εξωτερικές γωνίες – επιφανείας, πρέπει να γίνεται από ένα μόνο άτομο και χωρίς διακοπή, ώστε να εξασφαλίζεται το ομοιογενές της υφής της επιφάνειας.

22) Η κοκκομετρία του τελικού επιχρίσματος πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 1mm. Η κοκκομετρία αυτή διασφαλίζει ότι δεν θα φαίνονται, υπό μεγάλη γωνία φωτισμού, ενδεχόμενες μικρές ανωμαλίες του υποστρώματος, εξασφαλίζοντας ένα όσο γίνεται πιο άρτιο αποτέλεσμα.

*Άρθρο του κ. Γιώργου Μαυρουλέα, υπευθύνου του Επιστημονικού Τμήματος του Πανελληνίου Συνδέσμου Εταιρειών Μόνωσης.