Τα οικολογικά χρώματα είναι «φιλικά» προς τον καταναλωτή, ανταποκρίνονται όμως και στις ανάγκες του περιβάλλοντος, μειώνοντας αισθητά την επιβάρυνσή του, ενώ δεν υστερούν καθόλου σε απόδοση και αντοχές. Παρουσιάζουν πολύ μικρότερη κατανάλωση σε σχέση με τα απλά χρώματα, ενώ εξασφαλίζουν υψηλή κάλυψη ανά μονάδα επιφανείας, μεγάλη απόδοση στη χρήση τους και σημαντική αντοχή σε φθορές. Ένα χρώμα, για να θεωρηθεί οικολογικό θα πρέπει να ελαχιστοποιεί τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε όλη την διάρκεια ζωής του, από τη διαδικασία παραγωγής μέχρι τη χρήση και εφαρμογή του, αλλά και την τελική επαφή του με το περιβάλλον.
Με το… χρώμα του νόμου
Η αποτελεσματικότητα των ενεργειακών χρωμάτων έχει τονιστεί και από την ελληνική νομοθεσία (ΦΕΚ 1122 – 17/06/2008), σύμφωνα με την οποία είναι υποχρεωτική η χρήση ψυχρών ενεργειακών χρωμάτων για τον εξωτερικό χρωματισμό κατακόρυφων τμημάτων κτιρίων που χρησιμοποιούνται από δημόσιες υπηρεσίες.
Οι έγχρωμες βαφές πρέπει να παρουσιάζουν ανακλαστικότητα χαμηλότερη ή ίση της ανακλαστικότητας του δώματος και πρέπει να φέρουν την ένδειξη «ψυχρές βαφές».
Παράλληλα πρέπει να παρουσιάζουν συντελεστή εκπομπής τουλάχιστον ίσο, ή μεγαλύτερο, από 0.8. Οι βαφές πρέπει να είναι πιστοποιημένες ως προς τα οπτικά τους χαρακτηριστικά από εγκεκριμένα εργαστήρια. Για τις οριζόντιες επιφάνειες είναι υποχρεωτική η χρήση ενεργειακών κονιαμάτων και επιχρισμάτων.
Η απόδοση των ενεργειακών χρωμάτων
Η απόδοση των ψυχρών, ενεργειακών χρωμάτων τόσο για τις εσωτερικές επιφάνειες όσο και για το εξωτερικό κέλυφος του κτιρίου, καθορίζεται από τις εξής παραμέτρους:
- Ανακλαστικότητα στην ηλιακή ακτινοβολία (στο φάσμα 300-2500nm) (Solar Reflectance SR). Είναι η ικανότητα μιας επιφάνειας να ανακλά την προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία και περιλαμβάνει τόσο την ακτινοβολία στο ορατό φάσμα, όσο και την υπέρυθρη και την υπεριώδη ακτινοβολία που περιλαμβάνονται στο φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας. Μια τέτοια ιδιότητα παρουσιάζουν από μόνες τους οι λευκές αποχρώσεις.
- Συντελεστής εκπομπής υπέρυθρης ακτινοβολίας (infrared emittance e). Είναι μια παράμετρος, που προσδιορίζει την ικανότητα ενός υλικού να αποβάλλει ποσά θερμότητας, υπό μορφή υπέρυθρης ακτινοβολίας.
- Δείκτης ανακλαστικότητας στην ηλιακή ακτινοβολία (Solar Reflectance Index SRI). Πρόκειται για το δείκτη που προσδιορίζει την ικανότητα μιας επιφάνειας να ανακλά την ηλιακή ακτινοβολία και να αποβάλλει υπό μορφή υπέρυθρης ακτινοβολίας την ενέργεια που έχει απορροφήσει, συναρτήσει της αύξησης που παρουσιάζει η θερμοκρασία της σε σύγκριση με μία πρότυπη λευκή και μαύρη επιφάνεια.
Τι χρώμα να αγοράσω
Για την επιλογή του κατάλληλου είδους χρώματος που θα χρησιμοποιήσουμε για το κτίριό μας, καλό είναι να εμπιστευτούμε τη γνώμη ενός ειδικού (είτε επαγγελματία είτε στο σημείο πώλησης) για την επιλογή του είδους χρώματος, εκτός αν κατέχουμε συγκεκριμένες τεχνικές γνώσεις. Πριν αγοράσουμε χρώματα πρέπει να κάνουμε καλή επιθεώρηση των επιφανειών που σκοπεύουμε να βάψουμε για να διαπιστώσουμε τυχόν προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Έτσι, θα μπορέσουμε να αναζητήσουμε τα κατάλληλα υλικά (χρώμα ή υλικά για την προετοιμασία) ανάλογα με την κατάσταση ή ειδικές ανάγκες της επιφάνειας. Σε αυτό θα μας κατευθύνει επίσης και η χρήση των χώρων που θα βάψουμε. Για παράδειγμα, σε χώρους με υγρασία (κουζίνα ή μπάνιο) πρέπει να επιλέξουμε τα ειδικά αντιμυκητιακά χρώματα για να αντιμετωπίσουμε τα συνεχή προβλήματα υγρασίας και μούχλας. Σε πολυσύχναστους χώρους (σαλόνι ή διάδρομοι), που λερώνονται συχνά, η κατάλληλη επιλογή είναι χρώματα με μεγάλη πλυσιμότητα. Αντίστοιχα, για εξωτερικές επιφάνειες, πρέπει να επιλέξουμε το κατάλληλο χρώμα ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής: σε περιοχές με μεγάλες θερμοκρασιακές διαφορές, τα ελαστομερή ακρυλικά χρώματα θα βοηθήσουν το χρώμα να μην εμφανίσει ρωγμές και τριχοειδή, ενώ σε παραθαλάσσιες ή νησιωτικές περιοχές, η υψηλή υγρασία επιβάλει τη χρήση ειδικών σιλικονούχων χρωμάτων, που αποτρέπουν τα σκασίματα και τη δημιουργία μούχλας.
Πολλαπλά κέρδη από τη χρήση ενεργειακών χρωμάτων
Η πρόοδος της τεχνολογίας και στα χρώματα, τα έχει μετατρέψει πια σε σημείο «κλειδί» για την τεχνική αναβάθμιση των επιφανειών σε ένα κτίριο. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε, ότι -σύμφωνα με μελέτες- η ατμόσφαιρα στο εσωτερικό ενός κτιρίου μπορεί να είναι έως και 100 φορές περισσότερο μολυσμένη από ότι η ατμόσφαιρα στο εξωτερικό περιβάλλον, αφού ρύποι και καυσαέρια που εγκλωβίζονται μέσα σε αυτό και η ύπαρξη άλλων δυσάρεστων συνθηκών (για παράδειγμα υγρασία, μικρόβια, βακτήρια, μύκητες, μούχλα) μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων που ζουν ή εργάζονται μέσα σε αυτό.
Τα καινοτόμα ενεργειακά χρώματα λοιπόν, συμβάλουν πλέον:
- Στην υγιεινή ατμόσφαιρα, αντιμετωπίζοντας όλε τις παραπάνω καταστάσεις και δημιουργώντας μια πιο υγιεινή ατμόσφαιρα μέσα στο χώρο που ζούμε ή εργαζόμαστε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα χρώματα με φωτοκαταλυτικές ιδιότητες. Με τη βοήθεια του φωτός (φυσικού ή ακόμη και τεχνητού), το χρώμα στην επιφάνεια του τοίχου ενεργοποιεί χημικές αντιδράσεις οι οποίες εξουδετερώνουν επικίνδυνους ρύπους και καυσαέρια, διασπώντας τα σε αβλαβή κατάλοιπα.
Επιπλέον, υπάρχουν χρώματα τα οποία έχουν πιστοποιημένη αντιμικροβιακή και αντιμυκητιακή δράση. Με αυτό τον τρόπο αποτρέπουν τη δημιουργία μούχλας και μυκήτων και την εμφάνιση μικροβίων πάνω στις επιφάνειες, συμβάλλοντας στην καλύτερη υγιεινή των χώρων.
- Στην εξοικονόμηση ενέργειας. Το ζεστό ελληνικό καλοκαίρι φημίζεται για την έντονη ηλιοφάνεια και τις υψηλές του θερμοκρασίες, όμως το χρώμα, με το οποίο έχουν βαφεί οι εξωτερικοί τοίχοι του σπιτιού μας, έχει πια τη δυνατότητα να βοηθά και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Πρόκειται για τα λεγόμενα χρώματα υψηλής ανακλαστικότητας και τέτοια κυκλοφορούν ήδη στην ελληνική αγορά. Χάρη στην ειδική τους σύνθεση και το λαμπερό λευκό τους χρώμα, αντανακλούν σημαντικό μέρος της ηλιακής (UV) ακτινοβολίας, συμβάλλοντας στη μείωση της θερμοκρασίας των επιφανειών των εξωτερικών τοίχων το καλοκαίρι. Αυτό σημαίνει μικρότερες ανάγκες για ψύξη των αντίστοιχων εσωτερικών χώρων, άρα σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας.
- Στη μείωση των εξόδων για θέρμανση και ψύξη. Το μεγαλύτερο μέρος της θέρμανσης ή ψύξης σε ένα κτίριο χάνεται μέσα από τους τοίχους και το ταβάνι, γεγονός που συνεπάγεται συνεχή σπατάλη ενέργειας και κόστους. Τα λεγόμενα ενεργειακά χρώματα όμως, το χειμώνα περιορίζουν την απώλεια θερμότητας από το εσωτερικό του κτιρίου προς το περιβάλλον, ενώ το καλοκαίρι εμποδίζουν την ανάπτυξη υψηλών θερμοκρασιών μέσα σε αυτό. Ως αποτέλεσμα, εξοικονομούμε ενέργεια και απολαμβάνουμε μια θερμικά άνετη ατμόσφαιρα μέσα στο κτίριο, χειμώνα-καλοκαίρι, περιορίζοντας σε βάθος χρόνου και τα πάγια έξοδα του νοικοκυριού για την ψύξη και τη θέρμανση. Το κόστος της νέας γενιάς χρωμάτων άλλωστε, είναι πια εξαιρετικά χαμηλό, αφού ενδεικτικά, μπορεί κάποιος να υπολογίσει 5 με 7 ευρώ ανά λίτρο χρώματος, τόσο για τα εσωτερικά όσο και για τα εξωτερικά.
- Στην προστασία του περιβάλλοντος. Τα ενεργειακά χρώματα και κυρίως τα οικολογικά, δημιουργούν καλύτερες συνθήκες θερμικής άνεσης στο εξωτερικό περιβάλλον, συμβάλλοντας και στη μείωση του φαινομένου της «Αστικής Θερμικής Νησίδας». Επιπλέον, έχουν ελάχιστο «αποτύπωμα» στο περιβάλλον, αφού περιορίζουν την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις εκπομπές CO2, λόγω χαμηλότερων θερμοκρασιών και μειωμένης κατανάλωσης ενέργειας για ψύξη, ενώ σημαντική είναι η συμβολή τους και στον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου.
Tips για τα ενεργειακά χρώματα
- Για να επιλέξουμε σωστά τα χρώματα με τα οποία θα βάψουμε το κτίριό μας, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μία σειρά από συγκεκριμένους παράγοντες, όπως η ευκολία χρήσης και εφαρμογής, η διάρκεια και η αποτελεσματικότητά τους στο χρόνο, αλλά και η πλυσιμότητά τους, χωρίς να αλλοιώνεται η απόχρωση ή το φινίρισμα της επιφάνειας.
- Η εφαρμογή ψυχρών υλικών ακόμα και σε ένα καλά θερμομονωμένο κτίριο οδηγεί σε αύξηση του χρόνου ζωής του συστήματος οροφής, ενώ σε κάθε περίπτωση ισχύουν τα περιβαλλοντικά οφέλη.
- Ο τακτικός καθαρισμός της ταράτσας μπορεί να εξουδετερώσει την επίδραση της απόθεσης σκόνης, ρύπων και μυκήτων. Ένας εύκολος και πρακτικός τρόπος είναι το πλύσιμο με χρήση μαλακής βούρτσας νερού και σαπουνιού.
- Στα δώματα, για να ισχύουν τα ενεργειακά οφέλη από την εφαρμογή των ψυχρών υλικών, πρέπει να προσπίπτει σε αυτά ηλιακή ακτινοβολία. Αν υπάρχουν επιφάνειες του δώματος που είναι μόνιμα σκιασμένες (π.χ. από την παρουσία κάποιου αντικειμένου), τα ψυχρά χρώματα, χάνουν την ισχύ τους.