Στόχος η οικονομία!

Ένα παθητικό κτίριο μπορεί να μας γλιτώσει από τα υψηλά κόστη που απαιτούνται, πλέον, για τη θέρμανση το χειμώνα και την ψύξη το καλοκαίρι.

Παθητικό ονομάζουμε ένα κτίριο που έχει την ιδιότητα να διατηρεί συνθήκες θερμικής άνεσης (20-25οC) στο εσωτερικό του, χωρίς τη χρήση ενεργητικών συστημάτων θέρμανσης – ψύξης (σώματα καλοριφέρ, κλιματιστικά, τζάκια κτλ) και συνάμα χωρίς ενεργειακές και οικονομικές δαπάνες.

Για να κατανοήσουμε καλύτερα τη λειτουργία ενός παθητικού κτιρίου, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι, η ενέργεια που καταναλώνουμε και αποτυπώνεται στους λογαριασμούς της ΔΕΗ, με βάση τους νόμους της φυσικής μετατρέπεται σε θερμική. Η θερμική αυτή ενέργεια εκλύθηκε μέσα στο σπίτι. Δεν είναι όμως μόνο αυτά τα θερμικά οφέλη που λαμβάνει παθητικά το σπίτι μας. Ας μην ξεχνάμε πως, το ίδιο διάστημα, μέσα στο σπίτι μας εκλύθηκε θερμική ενέργεια από τα σώματα των ενοίκων, ενώ η ακτινοβολία του ήλιου μέσω των τζαμιών επίσης έχει προσδώσει κάποια μικρά ποσά θερμικής ενέργειας.

Αν λογαριάσουμε λεπτομερώς και προσθέσουμε τα θερμικά οφέλη (ηλεκτρικές καταναλώσεις, άνθρωποι, ηλιακή ακτινοβολία), προκύπτει μια θερμική αξία ίση με την θερμική αξία αρκετών λίτρων πετρελαίου. Η επιστημονικά τεκμηριωμένη και πρακτικά διαπιστευμένη μέθοδος υπολογισμού και κατασκευής των παθητικών κτιρίων, είναι λεπτομερής και ασφαλής, ώστε να διασφαλίζει την καθήλωση των θερμικών απωλειών σε επίπεδα χαμηλότερα από τα θερμικά οφέλη. Ασφαλώς και σε κάθε σπίτι τοποθετείται μία μικρής ισχύος θερμική πηγή, καθότι μπορεί ένα σπίτι να μην κατοικηθεί για κάποιο χρονικό διάστημα (π.χ. χειμερινές διακοπές) και έτσι να εκλείψουν για μια χρονική περίοδο τα θερμικά οφέλη.

Κατά την επιστροφή των ενοίκων, πρέπει να διασφαλίζεται η ταχεία θέρμανση σε ταχύτερους χρόνους και από ένα συμβατικό σπίτι, καθότι σημαία της εξέλιξης είναι η βελτίωση της ποιότητας και των συνθηκών. Αυτό τελείται απόλυτα στα παθητικά κτίρια που αποτελούν εξέλιξη στο πεδίο εξυπηρέτησης των στεγαστικών αναγκών του ανθρώπου.

info

Το κτίριο που βλέπετε στις επάνω φωτογραφίες έχει σκελετό από σκυρόδεμα και ακολουθεί όλες τις απαιτήσεις του κανονισμού παραδοσιακών όψεων ήτοι: ξύλινα κουφώματα, επενδύσεις πέτρας, κτλ. Αποτελεί χειροπιαστή απόδειξη πως, δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικοί περιορισμοί στον τρόπο αυτό δόμησης.

Μάλιστα, το κτίριο εσωτερικά και εξωτερικά, δεν διαφέρει από κανένα συμβατικό.

Σε σχέση με μια συμβατική κατασκευή του ίδιου αρχιτεκτονικού ύφους, η υλοποίηση του κτηρίου με το πρότυπο παθητικών κτηρίων αύξησε το τελικό κόστος κατά 30€/τ.μ. Αυτό οφείλεται, τόσο στο γεγονός πως το κτίριο αρχικά δεν είχε σχεδιαστεί με σκοπό να γίνει παθητικό, όσο και στην τεχνική δυσκολία των επενδύσεων με πέτρα στην εξωτερική παρειά του θερμομονωτικού μανδύα.

Τι ισχύει για τις καταναλώσεις

Ένα κτίριο που έχει υπολογισθεί και ανεγερθεί με βάση το διεθνές πρότυπο των παθητικών κτιρίων πρέπει να έχει τις εξής μέγιστες καταναλώσεις:

- Θέρμανση < 15 κιλοβατώρες / τ.μ.* το έτος

- Ψύξη & αφύγρανση < 15 κιλοβατώρες / τ.μ.* το έτος

- Ηλεκτρισμός < 120 κιλοβατώρες / τ.μ.* το έτος

*Σημειώνεται πως με βάση το διεθνές πρότυπο, ως τ.μ. λογίζεται μόνο ο ζωτικός χώρος διαβίωσης, δηλαδή τα καθαρά επίπεδα χώρων οικιακής χρήσης χωρίς τοίχους, επενδύσεις, σκάλες, πλατύσκαλα, αίθρια κτλ. δηλαδή αναλογικά ένα Ελληνικό διαμέρισμα 100 τ.μ. θα λογισθεί ως περίπου 80 τ.μ.

Αυτό σημαίνει πως αν ανάγουμε τα νούμερα με τον Ελληνικό τρόπο προσμέτρησης των τ.μ., τα όρια μειώνονται περαιτέρω ως εξής:

- Θέρμανση < 12 κιλοβατώρες / τ.μ. το έτος

- Ψύξη & αφύγρανση < 12 κιλοβατώρες / τ.μ. το έτος

- Ηλεκτρισμός < 100 κιλοβατώρες / τ.μ. το έτος

Η τελευταία δημοσιευμένη στατιστική (Μάιος 2012), εντοπίζει τον αριθμό των παθητικών κτιρίων (υλοποιημένων, υπό κατασκευή, υπό μελέτη) σε 140.000 παγκοσμίως. Σε υλοποιημένα κτίρια της Βόρειας Ευρώπης, οι μηνιαίες δαπάνες κοινοχρήστων για θέρμανση-ψύξη-ζεστό νερό χρήσης, ανέρχονται σε 0,07–0,11 € /τ.μ. το μήνα.

Πώς κατασκευάζεται ένα παθητικό κτίριο

Για να κατασκευάσουμε ένα παθητικό κτίριο θα χρειαστεί:

• Να το μονώσουμε, σύμφωνα με τη μελέτη παθητικού σπιτιού, που σημαίνει περισσότερα μονωτικά υλικά και αρκετή προσοχή στις λεπτομέρειες (θερμογέφυρες). Αυτό σίγουρα σημαίνει ένα μεγαλύτερο κόστος στην αγορά των μονωτικών, όχι όμως κατ’ ανάγκη και στο εργατικό κόστος, αφού δεν στοιχίζει κάτι στον τεχνίτη να τοποθετεί μονωτική πλάκα με μεγαλύτερο πάχος στην ίδια εργασία.

• Να εγκαταστήσουμε κουφώματα και τζάμια καλύτερων επιδόσεων τοποθετημένα με σωστό τρόπο στη σωστή θέση σύμφωνα με τη μελέτη παθητικού σπιτιού. Αυτό έχει εξαιρετικά μεγάλη σημασία, γιατί η λανθασμένη εγκατάσταση των κουφωμάτων έχει μεγάλες συνέπειες στην ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου. Στη φάση αυτή, έχουμε αύξηση του κόστους στην προμήθεια των υλικών.

• Να αεροστεγανώσουμε το σπίτι σύμφωνα με τη μελέτη παθητικού σπιτιού και να εγκαταστήσουμε ένα δίκτυο μηχανικού αερισμού με υψηλό βαθμό ανάκτησης θερμότητας. Πρόκειται για μια εγκατάσταση που μέχρι σήμερα δεν είχε εκτεταμένες εφαρμογές στην Ελλάδα και σίγουρα είναι μια επιπλέον δαπάνη στην κατασκευή.

Όμως, όλα τα παραπάνω έχουν ως συνέπεια τη δραστική καθήλωση των ενεργειακών απαιτήσεων του κτηρίου. Αν αναλογισθούμε πως, με κάθε βήμα, μειώνουμε τις απαιτούμενες διαστάσεις των θερμαντικών σωμάτων, με το τελευταίο βήμα, οι απαιτήσεις της μελέτης θερμάνσεως θα ορίζουν για το σαλόνι του σπιτιού 1/3 φέτας καλοριφέρ. Υπάρχει δηλαδή ένα σημείο όπου οι απαιτήσεις ενέργειας είναι τόσο χαμηλές, με αποτέλεσμα τη δραστική υποδιαστασιολόγηση των συστημάτων και τελική συνέπεια αυτά να εκπίπτουν.

Οι συνολικές θερμικές απώλειες της παθητικής κατοικίας είναι ίσες με αυτές ενός μικρού περιπτέρου. Θα εγκαθιστούσατε ποτέ καυστήρα, σώματα, καμινάδα σε ένα περίπτερο;

Δεν θα χρειαστεί:

• να εγκαταστήσουμε λεβητοστάσιο, σώματα, καμινάδες, δίκτυα παροχής νερού θέρμανσης, πίνακες κτλ. που σημαίνει μείωση του κόστους*

• να εγκαταστήσουμε κλιματιστικά*

Σχετικά με το τελικό κόστος κατασκευής ενός παθητικού κτιρίου είναι ίδιο με εκείνο ενός συμβατικού κτιρίου, αν έχει γίνει μια σωστή μελέτη και εφαρμογή των όσων αναφέραμε.

Η ελληνική πραγματικότητα

Δραστικότεροι σύμμαχοι για την υλοποίηση παθητικών και μηδενικής κατανάλωσης κτηρίων στην Ελλάδα, είναι το κλίμα και η μεγάλη θερμοχωρητικότητα των κτιρίων που κατασκευάζουμε. Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός πως, λόγω της σεισμικότητας στη χώρα μας, κατασκευάζουμε κτίρια μεγάλης μάζας και συνάμα με πολύ υψηλή θερμοχωρητικότητα.

Αν συνδυάσουμε το γεγονός πως η μέση μηνιαία θερμοκρασία βρίσκεται πολύ κοντά στα επιθυμητά επίπεδα θερμοκρασίας άνεσης του ανθρώπου (20-25οC), καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως διαθέτουμε δύο πολύ ισχυρούς συμμάχους για να την επίτευξη μόνιμων συνθηκών θερμικής άνεσης στα ελληνικά κτίρια.

Αντίπαλός μας για το παρόν, είναι το γεγονός πως η τεχνογνωσία των εφαρμογών αυτών δεν είναι ακόμα αρκετά διευρυμένη στον τεχνικό κλάδο και θα δυσκολευτούμε να βρούμε το εργατοτεχνικό προσωπικό που θα υλοποιήσει τη μελέτη παθητικού σπιτιού εύκολα και απλά, καθώς και την εκτέλεση των απαιτούμενων τεχνικών ελέγχων που θα διασφαλίζουν την ποιότητα των εργασιών.

Πλεονάζον κόστος: Πότε προκύπτει;

Οπωσδήποτε η κατασκευή ενός παθητικού σπιτιού δεν απαιτεί ειδικό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, δεν απαιτεί θυσία της αρχιτεκτονικής στο βωμό της ενέργειας και της οικονομίας. (Δεν υπάρχει κτίριο που δεν μπορεί να γίνει παθητικό). Ο αρχικός σχεδιασμός όμως είναι αυτός που καθορίζει το χαμηλό τελικό κόστος. Έτσι, είναι καλό ένα παθητικό κτίριο να σχεδιάζεται και να υλοποιείται εξ’ αρχής.

Η προσαρμογή της κατασκευής στο πρότυπο του παθητικού κτιρίου και τα σημεία που θα χρειαστούν ειδικές σημειακές βελτιώσεις είναι αυτά που θα καθορίσουν την αύξηση του τελικού κόστους, η οποία όμως ποτέ δεν είναι υψηλή και συνάμα απαγορευτική. Αν μάλιστα αναλογισθεί κανείς τα οφέλη, η αύξηση αυτή του κόστους είναι μάλλον αμελητέα.

Στις ενεργειακές αναβαθμίσεις το κόστος είναι υψηλότερο για τον απλούστατο λόγο πως το κόστος αεροστεγάνωσης και εγκατάστασης μηχανικού αερισμού δεν εξισορροπείται από την παράλειψη συστημάτων θέρμανσης, αφού αυτά ήδη υπάρχουν. Βέβαια και στις ενεργειακές αναβαθμίσεις είναι σκόπιμο να λαμβάνεται υπόψη η τεχνογνωσία των στοιχείων παθητικών κτηρίων και να εφαρμόζονται οι μονώσεις και τα κουφώματα με την αυτή μεθοδολογία, η οποία και διασφαλίζει εξαιρετικά καλύτερες επιδόσεις με το ίδιο κόστος.

Κάθε υπάρχον κτίριο μπορεί να αναβαθμιστεί σε παθητικό

Πλεονεκτήματα:

•Άριστες συνθήκες θερμικής άνεσης (διεθνές πρότυπο ISO 7730*)

• Κορυφαία ποιότητα αέρα (χαμηλά επίπεδα CO2,απουσία σκόνης, γύρης, καυσαερίων κτλ.)

•Ρύθμιση υγρασίας αέρα στο επιθυμητό επίπεδο

•Εξοικονόμηση ενέργειας

•Υψηλό επίπεδο ηχομόνωσης

•Χαμηλό κόστος συντήρησης εγκαταστάσεων

•Μεγαλύτερος χρόνος ζωής του κτηρίου

•Χαμηλότερο κόστος συντήρησης κτηρίου

Σημαία των προτερημάτων είναι το υψηλότερο επίπεδο διαβίωσης. Σίγουρα η τεράστια εξοικονόμηση ενέργειας και η συμβολή στην εξοικονόμηση πόρων καθώς και μείωση των φαινομένων του θερμοκηπίου είναι σημαντικά πλεονεκτήματα.

Όποιος όμως κατοίκησε σε παθητικό σπίτι, δηλώνει ανεπιφύλακτα πως, δεν θα πήγαινε με τίποτα να κατοικίσει σε ένα σπίτι που δεν είναι παθητικό. Και τούτο, διότι πολύ απλά, η ποιότητα διαβιώσεως είναι ασύγκριτα υψηλότερη. Ποτέ το σπίτι δεν έχει οσμές, υγρασία και το βασικότερο CO2. Αυτό είναι και το αέριο που εκπνέουμε και μας κάνει να νιώθουμε δυσφορία τις πρωινές ώρες στην κρεβατοκάμαρα, λόγω της υψηλής συγκέντρωσης που δημιουργεί ο κλειστός χώρος. Και αυτόν τον «κακό» αέρα εισπνέουμε όλη τη νύχτα κάνοντας τον ύπνο μας λιγότερο υγιεινό και ξεκούραστο.

Η κατοικία μέσα σε ένα παθητικό σπίτι μπορεί να προσομοιωθεί με ένα σπίτι στην εξοχή, με ησυχία, καθαρό αέρα, ανοικτά παράθυρα και τέλειες θερμοκρασιακές συνθήκες. Είναι ένα επίκαιρο επίτευγμα του παρόντος, που με απόλυτη βεβαιότητα θα αντικαταστήσει τα κτίρια που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.

Οι πληροφορίες για τα παθητικά κτίρια, καθώς και οι φωτογραφίες των έργων που περιλαμβάνονται στο θέμα, προέρχονται από την εταιρεία X-G lab που είναι μια ομάδα νέων μηχανικών που ασχολείται με τη βελτιστοποίηση των στεγαστικών προϊόντων. Στον ερευνητικό τομέα, έχουν εκπονήσει συστήματα εφαρμογών ενεργειακής εξοικονόμησης, υλικά, εξαρτήματα και εργαλεία.

Στον κατασκευαστικό τομέα, υλοποιούν κτίρια ενεργειακής εξοικονόμησης και από το 2011 είναι μέλη του International Passive House Association , συμμετέχουν σε διεθνή συνέδρια και υλοποιούν παθητικά κτίρια και κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης. Επίσης, είναι πιστοποιημένοι Ενεργειακοί επιθεωρητές και πιστοποιημένοι από το ITC διεκπεραιωτές θερμογραφικών ελέγχων και μετρήσεων.