Ενεργειακή αναβάθμιση

Τα οφέλη των επιχειρήσεων από την ενεργειακή αναβάθμιση και την πιστοποίησή τους, είναι πολλαπλά και έρχονται ως επιπλέον έναυσμα στις απαιτήσεις Ελλάδας και Ευρώπης.

Σύμφωνα με το παρόν νομοθετικό πλαίσιο θα πρέπει όλες οι επιχειρήσεις να λάβουν μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσής τους, θα πρέπει να λάβει το σύνολο των επιχειρήσεων και στην Ελλάδα, καθώς πλέον αυτό προβλέπει το νομοθετικό πλαίσιο της χώρας μας.

Ο ενεργειακός έλεγχος των κτιρίων γίνεται από διαπιστευμένους ενεργειακούς επιθεωρητές και αποβλέπει στη μέγιστη βελτίωση της ενεργειακής κατανάλωσης. Το εν λόγω πιστοποιητικό ήταν υποχρεωτικό τα τελευταία χρόνια για όλα τα ακίνητα τα οποία ενοικιάζονται ή πωλούνται στη χώρα, εφόσον όμως ήταν μεγαλύτερα των 50 τ.μ. Πλέον, από την 1η Ιανουαρίου του 2016, η έκδοση ΠΕΑ θα είναι υποχρεωτική και για τα μικρότερα ακίνητα, εφόσον αυτά αποτελούν αντικείμενο συναλλαγής (μίσθωσης ή πώλησης).

Στο πλαίσιο αυτό, θα εξετάσουμε παρακάτω από πού μπορεί να προκύπτει η πολύ χαμηλή σε ρύπους ενέργεια αλλά και πως θα μειώσουμε τις απώλειές της μέσω του κτιριακού κελύφους, ενώ στην συνέχεια θα αναλύσουμε δίνοντας παράλληλα παραδείγματα και πιθανές λύσεις/μετατροπές, τα οφέλη των επιχειρήσεων από την ενεργειακή τους αναβάθμιση στους παραπάνω τομείς.

Το νομοθετικό πλαίσιο

Το έτος 2013 ψηφίστηκε ο Νόμος 4122, με τις διατάξεις του οποίου, εναρμονίζεται η ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Μαΐου 2010, «για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων», η οποία αντικαθιστά την προγενέστερη Οδηγία 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2002, που ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο της χώρας με το Ν. 3661/2008 (Α’ 89).

Στην συνέχεια, με την ψήφιση του Νόμου 4342 το Νοέμβριο του 2015, εναρμονίζεται η ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012 «για την ενεργειακή απόδοση, την τροποποίηση των Οδηγιών 2009/125/ΕΚ, 2010/30/ΕΕ και την κατάργηση των Οδηγιών 2004/8/ΕΚ και 2006/32/ΕΚ» (ΕΕ L 315 της 14.11.2012), όπως τροποποιήθηκε από την Οδηγία 2013/12/ΕΕ του Συμβουλίου της 13ης Μαΐου 2013 «για την προσαρμογή της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενεργειακή απόδοση, λόγω της προσχώρησης της Δημοκρατίας της Κροατίας.

Οι «πηγές» προέλευσης της ενέργειας

Η πολύ χαμηλή σε ρύπους ενέργεια μπορεί να προκύπτει από τις ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας), δηλαδή την αιολική, ηλιακή, αεροθερμική, γεωθερμική, υδροθερμική ενέργεια, την ενέργεια από τη θάλασσα, την υδροηλεκτρική, από βιομάζα, από τα εκλυόμενα στους χώρους υγειονομικής ταφής αέρια, από τα αέρια που παράγονται σε μονάδες επεξεργασίας λυμάτων και από τα βιοαέρια.

- Γεωθερμία : Η γεωθερμία είναι μια καθαρά ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, η οποία εκμεταλλεύεται τη θερμοκρασία του εδάφους με τη χρήση γεωεναλλακτών και μας δίνει τη δυνατότητα να ζεστάνουμε το χώρο, το νερό (για παραγωγή ζεστού νερού χρήσης ZNX ή αγωγό θερμότητας) ή ακόμα και να δροσίσουμε την επιχείρηση μας με τον πιο οικονομικό και οικολογικό τρόπο, σεβόμενοι παράλληλα το περιβάλλον. Το εξαιρετικά χαμηλό κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας καθώς και η συμβατότητά του με τυχόν υπάρχον σύστημα θέρμανσης καθιστά την εγκατάσταση ενός

γεωθερμικού συστήματος την ιδανική λύση εξοικονόμησης ενέργειας και χρημάτων για την επιχείρηση.

- Ηλιοθερμία : Αναλόγως επικερδής πηγή ενέργειας είναι και η Ηλιοθερμία, περισσότερο γνωστή και προσφιλής στη χώρα μας λόγω της εξαιρετικά μεγάλης ηλιοφάνειας που επικρατεί. Μετατρέποντας την ενέργεια του ήλιου σε θερμότητα χρησιμοποιώντας ηλιακούς συλλέκτες μπορούμε να ζεστάνουμε το νερό και να θερμάνουμε κάθε επαγγελματικό χώρο, με εξαιρετικά μεγάλη αποδοτικότητα. Το ηλιοθερμικό σύστημα με το χαμηλό κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας και την εξοικονόμηση σε ενέργεια που παρέχει σε μια επιχείρηση θεωρείται μια εξίσου ιδανική λύση εξοικονόμησης ενέργειας αντίστοιχης αποδοτικότητας, όπως της γεωθερμίας. Η επιλογή του ηλιοθερμικού συστήματος έναντι του γεωθερμικού είναι πιο οικονομική όσον αφορά το κόστος της εγκατάστασης. Μεγάλη σημασία πρέπει να δοθεί όχι μόνο στο κόστος των υλικών αλλά και στην ποιότητα/αντοχή τους καθώς μια πιο φτηνή λύση μπορεί μακροπρόθεσμα να αποδειχτεί πιο κοστοβόρα.

l Φωτοβολταϊκά : Στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), που μπορούν να ωφελήσουν αποτελεσματικά μια επιχείρηση στο να μειώσει -για παράδειγμα- την κατανάλωση της ενέργειας που χρησιμοποιεί η επιχείρηση αυτή, από τα δημόσια δίκτυα, ανήκουν τα επίσης πολύ γνωστά στην χώρα μας Φωτοβολταϊκά συστήματα, τα οποία μετατρέποντας την ηλιακή ενέργεια σε ηλεκτρική, επιτυγχάνοντας μια υψηλής απόδοσης λύση ενεργειακής εξοικονόμησης. Και εδώ θα πρέπει να δοθεί μεγάλη σημασία στα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν για την επένδυση, διότι όπως αναφέρουμε και παραπάνω μια φθηνή λύση στα πάνελ που απαιτούνται για την εγκατάσταση ενός τέτοιου συστήματος για παράδειγμα, θα αποδειχθεί με μαθηματική ακρίβεια σοβαρό λάθος στην βιωσιμότητα της επένδυσης στο μέλλον.

Πώς να μειώσουμε τις απώλειες στην επιχείρηση

Έχοντας αναλύσει τρείς τομείς προέλευσης της ενέργειας, ήρθε η ώρα να αναλύσουμε και τους τρόπους κατανάλωσής της και τους οικονομικότερά διαθέσιμους τρόπους μείωσης των απωλειών της για τη μέγιστη ενεργειακή εξοικονόμηση σε μια επιχείρηση, αντικαθιστώντας/μετατρέποντας τα ήδη υπάρχοντα ενεργοβόρα συστήματα με πιο χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης με σκοπό την ενεργειακή αναβάθμιση της εκάστοτε επιχείρησης.

Ξεκινώντας από το κτιριακό κέλυφος, αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα, το σύνολο σχεδόν των κτισμάτων ηλικίας μεγαλύτερης των 20 ετών δεν διαθέτει μόνωση. Ως εκ τούτου, για να ελαχιστοποιήσουμε τις απώλειες σε θερμότητα και ψύξη και κατ’ επέκταση τις δαπάνες για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών μιας επιχείρησης τα στάδια που ακολουθούμε είναι τα εξής:

- Θερμοπροσόψεις: Μέχρι σήμερα ένας τρόπος για να αντιμετωπίσουμε την επίδρασή των καιρικών φαινομένων στο κτιριακό κέλυφος, ήταν η χρήση ημίμετρων, όπως για παράδειγμα η βαφή των εξωτερικών τοίχων με ανοικτά χρώματα, τα οποία βέβαια κρίνονται αποτελεσματικά. Σήμερα όμως η εξωτερική θερμομόνωση τοίχων με θερμομονωτικά υλικά, τα οποία σύμφωνα με μελέτες ελαχιστοποιούν τις απώλειες σε θέρμανση και ψύξη κατά 50%, αποτελεί μονόδρομο στην αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.

- Μονώσεις σε ταράτσες και δάπεδα: Η μόνωση στις οροφές των κτιρίων εξαιτίας τις καταπόνησης τους από τις καιρικές συνθήκες είναι απαραίτητη/αναγκαία όχι μόνο για τη μείωση της θερμικής σπατάλης αλλά και για λόγους ηχομόνωσης και προστασίας από την υγρασία. Μια πολύ ενδιαφέρουσα τάση που επικρατεί σήμερα, είναι η φύτευση του δώματος του κτιρίου. Η μέθοδος αυτή, εκτός του ότι προσφέρει φυτεμένους κοινόχρηστους χώρους εκεί που ίσως δεν υπάρχουν καθόλου, απομακρύνει τη θερμότητα και την υγρασία από τον τελευταίο όροφο του κτιρίου προσφέροντας παράλληλα οικονομία στην τσέπη μας μειώνοντας τις απώλειες του κτιρίου σε ψύξη και θέρμανση, ενώ παράλληλα δημιουργείται μια μικρή κυψέλη στον ευρύτερο πνεύμονα που χρειάζεται ένα αστικό κέντρο, όπως η Αθήνα.

- Ενεργειακά Κουφώματα: Η αντικατάσταση των συμβατικών κουφωμάτων με ενεργειακά κουφώματα αλουμινίου ή συνθετικά (PVC), όπως επίσης και η αντικατάσταση των υφιστάμενων υαλοπινάκων με ενεργειακούς, προσφέρει θερμομόνωση και ηχομόνωση χειμώνα καλοκαίρι, εξασφαλίζοντας ότι η εσωτερική θερμοκρασία δεν επηρεάζεται από την εξωτερική. Ο όρος «Ενεργειακοί Υαλοπίνακες» χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια ως ελεύθερη μετάφραση του όρου “energy efficient glass” για να προσδιορίσει την κατηγορία εκείνη των υαλοπινάκων, οι οποίοι έχουν χαρακτηριστικά τα οποία δυσχεραίνουν την μεταφορά της θερμότητας από την μία πλευρά στην άλλη, συντελώντας έτσι στην εξοικονόμηση ενέργειας.

Τα υλικά της ενεργειακής κατασκευής

Προχωρώντας στην κατανάλωση της ενέργειας θα πρέπει να σημειώσουμε και τη γενικότερη ευαισθητοποίηση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια όχι μόνο στην ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων, αλλά και στην ενέργεια που καταναλώνεται για την κατασκευή των υλικών από τα οποία φτιάχνονται. Πιο περιγραφικά όσον αφορά τα οικοδομικά υλικά κατασκευής, υπάρχουν ενεργειακά/οικολογικά υλικά όπως το ξύλο και ο ορυκτοβάμβακας, τα οποία παρέχουν πολύ καλή ηχομόνωση και θερμομόνωση καθώς και τα αργιλικά κεραμίδια και τα γρανιτοπλακάκια, που πέραν του αισθητικού αποτελέσματος είναι ανθεκτικά και περιβαλλοντικά ασφαλή υλικά. Ασφαλώς υπάρχουν και πολλά άλλα φυσικά και ανανεώσιμα υλικά τα οποία διασφαλίζουν ασφάλεια, αντοχή, καλαισθησία και είναι πλήρως ενεργειακά.

Τα κατάλληλα συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας

Ένα επίσης σημαντικό κομμάτι της ενεργειακής κατανάλωσης, είναι το τεχνικό σύστημα κτιρίου - κτιριακής μονάδας. Οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται για τη θέρμανση, ψύξη, αερισμό, παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) και φωτισμό κτιρίου ή κτιριακής μονάδας, καθορίζουν εν πολλοίς και την κατανάλωση και ως εκ τούτου αξίζει να δούμε τα καταλληλότερα συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας.

- Θέρμανση: Οι ενεργειακές λύσεις θέρμανσης μιας επιχείρησης εξασφαλίζουν χαμηλούς ρύπους στις ίδιες ποσότητες παραγόμενης ενέργειας και κατ’ επέκταση μείωση κόστους κατανάλωσης, προσφέροντας παράλληλα υψηλή απόδοση των συσκευών. Ενδεικτικά αναφέρουμε για την αναβάθμιση των συστημάτων θέρμανσης και ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) ως εναλλακτικές πηγές για οικονομία και προστασία του περιβάλλοντος, τους λέβητες φυσικού αερίου (απλούς και συμπύκνωσης), τις αντλίες θερμότητας, τους ηλιακούς θερμοσίφωνες και τα συστήματα συμπαραγωγής (ΣΗΘ).

- Ψύξη: Παρομοίως και τα ενεργειακά συστήματα ψύξης (κλιματιστικά) όσο λιγότερο ενεργοβόρα είναι, τόσο λιγότερο ρεύμα καταναλώνουν και ανεβαίνουν ενεργειακή θέση/κλάση.

- Αερισμός: Ο αερισμός μιας επιχείρησης χωρίζεται σε δύο είδη, το φυσικό και το μηχανικό. Ο φυσικός αερισμός θεωρείται πιο οικολογικός και πιο οικονομικός σε σύγκριση με τη χρήση κλιματιστικών και VAM (μονάδα εξαερισμού με ανάκτηση θερμότητας), καθώς η αυξημένη κατανάλωση ενέργειας ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες εκτινάσσει τους λογαριασμούς του ρεύματος στα ύψη και τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Μια συμβατική λύση μηχανικού αερισμού, με μικρό κόστος εγκατάστασης, με μικρή κατανάλωση ενέργειας και ταυτόχρονα ικανοποιητικής απόδοσης, αποτελεί η χρήση ανεμιστήρων οροφής.

- Φωτισμός: Προχωρώντας στον τελευταίο τομέα κατανάλωσης της ενέργειας στο κομμάτι του φωτισμού θα ήταν ορθό σε ένα κτίριο αρχικά να γίνεται η μέγιστη αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού. Η δυνατότητα φωτισμού μέσω παραθύρων από τη στέγη ή ακόμα και η χρήση θολωτής γυάλινης στέγης προσφέρουν μεγάλη οπτική άνεση χωρίς την επιπλέον χρήση τεχνητού φωτός τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της ημέρας. Στα ήδη υπάρχοντα συστήματα φωτισμού μιας επιχείρησης για τη μέγιστη εξοικονόμηση κατανάλωσης είναι αναγκαία η χρήση αυτοματισμών όπως είναι πχ τα φωτοκύτταρα για τη μέγιστη ενεργειακή εξοικονόμηση του ρεύματος όταν δεν είναι απαραίτητη η χρήση του φωτός, ενώ η χρήση λαμπτήρων οικονομίας ή λαμπτήρων LED, είναι πλέον επιβεβλημένη.

Τα παθητικά κτίρια

Μια πιο ολοκληρωμένη λύση εξοικονόμησης της ενέργειας είναι η εξαρχής κατασκευή του κτιρίου της επιχείρησης με μηδενικές καταναλώσεις όπως είναι τα λεγόμενα παθητικά κτίρια. Η σχεδόν μηδενική ή πολύ χαμηλή ποσότητα ενέργειας που απαιτείται για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων αυτών, πρέπει να καλύπτεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, περιλαμβανομένης της ενέργειας που παράγεται επιτόπου ή πλησίον του κτιρίου. Τα κτίρια αυτού του είδους συνδυάζουν την εισροή της θερμικής ενέργειας στο εσωτερικό τους και την αποφυγή της διαρροής εξωτερικά ή/και το ανάποδο και είναι ενεργειακά αυτάρκη κατά 90%.

Υποχρεωτική η ενεργειακή επιθεώρηση

Η ενεργειακή αναβάθμιση μιας επιχείρησης έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο τη βελτίωση της ενεργειακής της απόδοσης/κατανάλωσης αλλά και την εξοικονόμηση χρημάτων. Βέβαια με σκοπό πάντα την διασφάλιση των παραπάνω, καθίσταται από το νέο έτος υποχρεωτική η ανά πενταετία επιθεώρηση των συστημάτων θέρμανσης των κτιρίων, εφόσον αυτά διαθέτουν συστήματα με λέβητες ονομαστικής ισχύος από 20 έως 100 kW και ανά δύο χρόνια, αν τα κτίρια διαθέτουν λέβητες ισχύος υψηλότερης των 100 kW (ή ανά τέσσερα χρόνια αν χρησιμοποιούν ως καύσιμο το φυσικό αέριο).

Μάλιστα, επισημαίνεται ότι η μη τήρηση των παραπάνω υποχρεώσεων μπορεί να επισύρει πρόστιμο από 1.000 έως 10.000 ευρώ, ανάλογα με την επιφάνεια και τη χρήση του κτιρίου ή τον βαθμό υπαιτιότητας του υπευθύνου. Σε κάθε περίπτωση, τα οικονομικά καθώς και τα περιβαλλοντικά οφέλη μιας επιχείρησης είναι άμεσα ορατά, γεγονός που καθιστά την ενεργειακή της πιστοποίηση αναγκαία.

*Άρθρο του κ. Μποτονάκη Ηλία Πολιτικού Μηχανικού