Φυσικό τοπίο...

Τα φυτεμένα δώματα δεν ομορφαίνουν μόνο το περιβάλλον που επιβαρύνεται συνεχώς από την άναρχη δόμηση των πόλεων, αλλά μπορούν να βελτιώσουν και τις συνθήκες διαμονής εντός της κατοικίας.

Kαθώς οι κλιματικές συνθήκες αλλάζουν, οι κάτοικοι των σύγχρονων πόλεων βιώνουν συχνότερα έντονα καιρικά φαινόμενα και υψηλές έως και ακραίες θερμοκρασίες. Η ανάγκη παραμονής για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα εντός των κτιρίων, υπό ελεγχόμενες συνθήκες σκίασης και θερμοκρασίας εντείνεται, καθώς δεν υπάρχουν υπαίθριοι ανοιχτοί χώροι πρασίνου που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τους κατοίκους των πόλεων. Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, των υψηλότερων δηλαδή θερμοκρασιών που παρουσιάζονται στα αστικά κέντρα, οφείλεται κυρίως στις σκληρές δομημένες επιφάνειες που επικρατούν, οι οποίες απορροφούν και επανεκπέμπουν θερμότητα. Σύμφωνα με πολυάριθμες πειραματικές μελέτες, η αστική θερμική νησίδα αντιμετωπίζεται με την αύξηση της ανακλαστικότητας των σκληρών επιφανειών και την εισαγωγή φυσικής βλάστησης στον πυκνό αστικό ιστό.

Ο ρόλος των φυτεμένων δωμάτων

Οι πράσινες στέγες ή αλλιώς τα φυτεμένα δώματα (στην Ισπανία αποκαλούνται οικολογικά χαλιά) δημιουργούν μαλακές επιφάνειες στις οροφές των κτιρίων οι οποίες διαχειρίζονται την θερμότητα και τα όμβρια ύδατα και ανακλούν μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας αποτελώντας μια σημαντική παράμετρο για την περιβαλλοντική και ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και των αστικών κέντρων. Επίσης, οι εν λόγω εφαρμογές είναι ένας σύγχρονος τρόπος αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Πού βοηθούν; Η πολυεπίπεδη διαστρωμάτωση εξειδικευμένων αποστραγγιστικών υλικών και υποστρωμάτων ανάπτυξης, σε συνδυασμό με τις συνθήκες σκίασης από την φυτοκάλυψη, παρέχουν τις κατάλληλες συνθήκες θερμικής άνεσης στο εσωτερικό των κτιρίων, δημιουργώντας μια ασπίδα προστασίας από τις μεταβολές τις θερμότητας και μειώνοντας σε σημαντικό βαθμό την ενεργειακή κατανάλωση. Παράλληλα, οι πράσινες οροφές, μπορούν να συγκρατήσουν στην πολυεπίπεδη δομή τους, αυξημένα ποσοστά όμβριων υδάτων συμβάλλοντας στη διατήρηση του υδρολογικού κύκλου του νερού και στην αποφόρτιση του αποχετευτικού δικτύου των πόλεων. Η εφαρμογή τους ξεκίνησε εδώ και πολλές δεκαετίες στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως για τη θερμομόνωση των κτιρίων. Η τεχνογνωσία προέρχεται από τη Γερμανία όπου και εξελίχθηκαν τα υλικά υποδομής, τα υποστρώματα ανάπτυξης και οι τρόποι εφαρμογής τους, με στόχο τη δημιουργία ελαφρών συστημάτων υποδομής που προσαρμόζονται στα περισσότερα κτίρια, ανάλογα με τις ιδιαίτερες κατασκευαστικές απαιτήσεις, τις κλιματικές συνθήκες και τους περιβαλλοντικούς - ενεργειακούς στόχους. Έχουν απήχηση στη χώρα μας; Η ολοκληρωμένη τεχνολογία κατασκευής φυτεμένων δωμάτων προσαρμοσμένη στις Μεσογειακές Κλιματικές Συνθήκες, εφαρμόζεται με επιτυχία στη χώρα μας από το 1999. Πιστοποιημένα συστήματα υποδομής φυτεμένων δωμάτων που πληρούν τις διεθνείς προδιαγραφές, έχουν εφαρμοστεί στο Νέο Κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος στην Θεσσαλονίκη, στο Εμπορικό κατάστημα Carrefour στο Χαλάνδρι, στο Κτίριο Γραφείων Shop& Trade στην Αθήνα, στο Ξενοδοχείο AMANΖΟΕ Resort στην Αργολίδα, σε Σχολεία των δήμων Πειραιά, Ν. Σμύρνης, Υμηττού καθώς και σε ιδιωτικές κατοικίες, Συγκροτήματα Κατοικιών, Κτίρια Γραφείων και Ξενοδοχεία στην Κρήτη, το Βόλο, τη Σίφνο, την Πάρο και τη Δράμα.

Παράδειγμα ολοκληρωμένης εφαρμογής

Ο αρχιτέκτονας Ν. Βαλσαμάκης υιοθέτησε την εφαρμογή οικολογικών πράσινων δωμάτων στα κτίρια κατοικιών στην Πολιτεία που σχεδίασε το 2007. Τα φυτεμένα δώματα ημιεντατικού τύπου συνολικής επιφάνειας 350 τ.μ. περίπου, κατασκευάστηκαν το 2008 με την τεχνολογία υποδομής egreen_ZinCo, ενώ έγινε πρόβλεψη για τη συνδυαστική εφαρμογή πρασίνου και φωτοβολταϊκών στοιχείων. Θερμοϋγρομόνωση δώματος Μετά την τοποθέτηση της θερμομονωτικής στρώσης και της εφαρμογής τσιμεντοκονίας για τη δημιουργία ρύσεων στο δώμα, ακολούθησε η στεγανοποίηση και προστασία του δώματος από το ριζικό σύστημα των φυτών, με επικόλληση διπλής στρώσης ασφαλτικής μεμβράνης. Η επιλογή υλικού στεγανοποίησης που έχει πιστοποιηθεί βάσει του πρότυπου ελέγχου FLL Root Proof Test 2002, διασφαλίζει την προστασία έναντι της μηχανικής και χημικής καταπόνησης από το εν λόγω σύστημα. Στάδια κατασκευής υποδομής φυτεμένου δώματος Ακολούθησε η διάστρωση υποστρώματος προστασίας και συγκράτησης υγρασίας ZinCoTSM32, από πολυεστερικές ίνες, για την προστασία των στεγανωτικών αντιρριζικών μεμβρανών και την αποθήκευση νερού. Στη συνέχεια, τοποθετήθηκε το αποστραγγιστικό στοιχείο ZinCo Floradrain FD25-E που καθορίζει τον ρυθμό απορροής του περισσεύοντος νερού από την οροφή του κτιρίου, επιτρέπει την αποθήκευση σημαντικής ποσότητας νερού, συμβάλλει στην προστασία των υποκείμενων μεμβρανών και δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες αερισμού για τις ρίζες των φυτών. Καθώς στην οροφή του κτιρίου έγινε μελέτη για την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών, χρησιμοποιήθηκε η εξειδικευμένη αποστραγγιστική βάση ZinCo Solarbase SB200 για τη μηχανική στήριξη των φωτοβολταικών στοιχείων χωρίς την διάτρηση της μεμβράνης στεγανοποίησης. Το διηθητικό φίλτρο από πολυπροπυλένιο ZinCo SF, τοποθετήθηκε πάνω από τα αποστραγγιστικά στοιχεία, ώστε να φιλτράρει το νερό που διηθείται και να απορρέει καθαρό στις υδρορροές. Τέλος, πριν τη φύτευση, διαστρώθηκαν ομοιόμορφα σε όλη την επιφάνεια της στέγης 15 εκατοστά μηχανικού υποστρώματος ανάπτυξης φυτών. Το εξειδικευμένο υπόστρωμα αποτελείται από ανόργανα υλικά διαβαθμισμένης κοκκομετρίας και οργανοχουμικά παράγωγα. Η σύνθεσή του, δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για τη στήριξη και ανάπτυξη των φυτών, ενώ παρέχει ταυτόχρονα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και την απαιτούμενη ποσότητα νερού και αέρα. Σχεδιασμός Φυτεμένου Δώματος Ο σχεδιασμός του φυτεμένου δώματος / πράσινης στέγης έγινε σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χώρου καθώς και τις ατμοσφαιρικές και κλιματολογικές παραμέτρους. Οι γραμμικές λωρίδες από λεβάντα, δενδρολίβανο και φασκόμηλο δημιουργούν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Τα μεσογειακά ξηρανθεκτικά είδη έχουν ποικιλία υφών και χρωμάτων με μικρές απαιτήσεις άρδευσης και συντήρησης.

Φωτοβολταϊκά και πράσινα δώματα

Η συνδυαστική χρήση των φωτοβολταϊκών συστημάτων με τις πράσινες στέγες οδηγεί στα μέγιστα ενεργειακά και περιβαλλοντικά οφέλη. Το φυτεμένο δώμα μειώνει τοπικά τη θερμοκρασία στην επιφάνεια της στέγης, μέσω της διαπνοής των φυτών και της εξάτμισης υγρασίας, με αποτέλεσμα τη βελτιστοποίηση της απόδοσης των φωτοβολταϊκών συστημάτων. Με το συνδυασμό των δύο φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών έχουμε την μέγιστη παραγωγή ενέργειας για το κτίριο, ενώ ταυτόχρονα φροντίζουμε την προστασία του κτιρίου από τις ακραίες μεταβολές των εξωτερικών συνθηκών του περιβάλλοντος (άνεμος, χαλάζι, δυνατές βροχές, υψηλές θερμοκρασίες). Το σύστημα υποδομής Solarbase® SB 200 είναι κατάλληλο για ταυτόχρονη εφαρμογή πράσινης στέγης εκτατικού τύπου και φωτοβολταϊκών. Το αποστραγγιστικό σύστημα Solarbase® SB 200 είναι κατασκευασμένο από ενισχυμένο πλαστικό, διαθέτει την απαραίτητη αποστραγγιστική ικανότητα, αποθηκεύει νερό, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως βάση στήριξης των φωτοβολταϊκών.

Πόσο θα πληρώσω και ποια τα οφέλη;

Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών (Ομάδα Φυσικής Κτιριακού Περιβάλλοντος) σε φυτεμένα δώματα κατοικιών στο Περιστέρι και στο Ψυχικό, η φύτευση των δωμάτων βελτιώνει τις συνθήκες θερμικής άνεσης στο εσωτερικό του κτιρίου, μειώνει σημαντικά τα φορτία δροσισμού και συμβάλλει στη μείωση των δαπανών για τον κλιματισμό. Η μείωση της θερμοκρασίας που επιτυγχάνεται, δημιουργεί καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας στο εσωτερικό των διαμερισμάτων των κτιρίων, κυρίως των υποκείμενων ορόφων. Παράλληλα, το φυτεμένο δώμα λειτουργεί ως μια φυσική ασπίδα έναντι της εισερχομένης θερμότητας κατά τους θερινούς μήνες συμβάλλοντας στη μειωμένη κατανάλωση ενέργειας για ψύξη. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι, η «ανάκτηση του χαμένου εδάφους» στην οροφή του κτιρίου αυξάνει την αξία του ακινήτου, καθώς προστατεύει και πολλαπλασιάζει την διάρκεια ζωής της θερμοϋγρομόνωσης, ενώ παράλληλα δημιουργεί νέους λειτουργικούς χώρους αναψυχής σε περιοχές όπου επικρατεί πυκνή δόμηση και η αξία των διαθέσιμων επιφανειών γης είναι υψηλή. Ωστόσο από την εφαρμογή πράσινων στεγών, προκύπτουν και πολυάριθμα περιβαλλοντικά οφέλη καθώς στην πολυεπίπεδη διαστρωμάτωση αποθηκεύεται νερό, το οποίο αποδίδεται πίσω στην ατμόσφαιρα βελτιώνοντας τις συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας. Η αποθήκευση νερού και η καθυστέρηση της ταχύτητας ροής είναι επίσης σημαντικές για την μείωση των πλημμυρικών φαινομένων σε έντονες βροχοπτώσεις. Οι οροφές των κτιρίων αποκτούν βλάστηση που παράγει οξυγόνο και δημιουργεί ένα οικοσύστημα για την συντήρηση των ειδών της χλωρίδας και πανίδας προς εξαφάνιση. Το κόστος κατασκευής των φυτεμένων δωμάτων εκτατικού τύπου, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς προδιαγραφές, κυμαίνεται από 60-80 ευρώ /τμ. Η απόσβεση του κόστους επένδυσης από την εξοικονόμηση ενέργειας που προκύπτει, υπολογίζεται ότι επέρχεται σε 5 έως 10 έτη ανάλογα με το είδος της πολυεπίπεδης διαστρωμάτωσης. Η επιλογή εξειδικευμένων αποστραγγιστικών στοιχείων που συνδυάζουν τη θερμομόνωση ( Floratherm WD65-H) καθώς και ο συνδυασμός φωτοβολταϊκών στοιχείων με πράσινη στέγη, επιτυγχάνουν απόσβεση σε συντομότερο χρονικό διάστημα.

Σύστημα υποδομής φυτεμένου δώματος εκτατικού τύπου FlorathermWD65-H

1. Οροφή κτιρίου

2. Φράγμα υδρατμών

3. Θερμομόνωση

4. Ρύσεις

5. Στεγανοποίηση και αντιρριζική προστασία

6. Υπόστρωμα προστασίας SSM45 ZinCo

7. Αποστραγγιστικό/Θερμομονωτικό σύστημα WD65 ZinCo

8. Διηθητικό φύλλο Filtersheet SF ZinCo

9. Υπόστρωμα ανάπτυξης φυτών

10. Φυτικό υλικό

Η πράσινη στέγη ένα χρόνο μετά

Η συνδυαστική εφαρμογή φωτοβολταϊκών στοιχείων και πράσινης στέγης

Διάστρωση υποστρώματος προστασίας & συγκράτησης υγρασίας ZinCo TSM32 Η επιφάνεια του δώματος στεγανοποιημένη με μεμβράνη αντιρριζικής προστασίας Διάστρωση εξειδικευμένων μηχανικών υποστρωμάτων ανάπτυξης

Διάταξη φυτών λίγο πριν την φύτευση