Εναλλακτική λύση

Η αλήθεια είναι ότι η ενεργειακή κρίση που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα στις βαλκανικές χώρες, έχει βοηθήσει αρκετά στο να στραφεί η προσοχή των κατασκευαστών στην εξέλιξη των μοντέλων τους, επενδύοντας τόσο στην αύξηση της απόδοσης όσο και στην αισθητική. Το αποτέλεσμα είναι αυτή τη στιγμή να υπάρχουν στην αγορά μοντέλα με αποδόσεις που ξεπερνούν κατά πολύ ακόμα και αυτή των λεβήτων πετρελαίου, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παλαιότερα συστήματα. Δικαίως λοιπόν πολλοί ιδιοκτήτες στράφηκαν στην αγορά σόμπας παραγκωνίζοντας
το πετρέλαιο.

Οι σόμπες διακρίνονται σε είδη ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Οι σόμπες στερεών καυσίμων μπορούν να διαχωριστούν σε δυο κατηγορίες. Έτσι ανάλογα με το είδος καυσίμου διακρίνονται σε σόμπες ξύλου ή πέλλετ, ενώ με βάση την απόδοση της θερμότητας στο χώρο, χωρίζονται σε αερόθερμες και υδραυλικές.

 

Ξύλο ή Πέλλετ;
H επιλογή του καυσίμου είναι πρωταρχικός παράγοντας στην επιλογή σόμπας. Οι περισσότερες σόμπες παραδοσιακά καίνε ξύλο για να θερμάνουν το χώρο που βρίσκονται, όμως τα τελευταία χρόνια με την αύξηση των εργοστασίων παραγωγής πέλλετ και τη σταδιακή μείωση της τιμής του, η ισορροπία αυτή αλλάζει. Ο λόγος είναι ότι το πέλλετ είναι τουλάχιστον δυο φορές πιο αποδοτικό καύσιμο σε σχέση με το ξύλο και αυτό οφείλεται στο εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό υγρασίας που το χαρακτηρίζει. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και την αυξημένη αισθητική που διακρίνει τις σόμπες πέλλετ, αλλά και τις διάφορες τεχνολογικές καινοτομίες που διαθέτουν, τότε καταλαβαίνει κανείς το γιατί έχουν αρχίσει να κατακτούν σημαντικό μερίδιο στις προτιμήσεις του κόσμου. 

 

 

Οι ξυλόσομπες έχουν αναβαθμιστεί και αυτές σημαντικά όσον αφορά την ποιότητα και τα υλικά κατασκευής τους, που τους προσδίδουν μεγαλύτερη αισθητική σε σχέση με το παρελθόν. Ασύγκριτο ατού η δυνατότητα λειτουργίας χωρίς ηλεκτρισμό και η πολύ χαμηλή τιμή κτήσης που δεν τις καθιστά απαγορευτικές. Σίγουρα δεν προσφέρουν τις ανέσεις και τους αυτοματισμούς που έχουν οι αντίστοιχες πέλλετ, αλλά το γεγονός ότι μπορεί κάποιος να προμηθευτεί ξύλο με πολύ χαμηλό κόστος ειδικά στις αγροτικές και επαρχιακές περιοχές που υπάρχουν καλλιέργειες, αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα. Η απόδοση τους υπολείπεται βέβαια του ανταγωνισμού, ενώ επίσης παράγουν και μεγάλα ποσοστά στάχτης και καπνού, κάτι που δεν ισχύει με το πέλλετ, δυσχεραίνοντας τη χρήση τους στα μεγάλα αστικά κέντρα. Σίγουρα θέλει προσοχή και η ποιότητα των ξύλων που θα χρησιμοποιηθούν. καθώς δεν πρέπει να έχουν υποστεί καμιά χημική κατεργασία.

 

Οι σόμπες pellet χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τις αερόθερμες και τις υδραυλικές. Αμφότεροι οι τύποι χρειάζονται μια έξοδο καπνού διαμέτρου 8 εκατοστών και όχι το κλασικό μπουρί, με αποτέλεσμα η εγκατάσταση τους να είναι αρκετά εύκολη. Τα προϊόντα που υπάρχουν στην αγορά μπορούν να έχουν διάφορες διακοσμήσεις, ενισχύοντας την αισθητική του χώρου, ενώ προσφέρουν και άλλες «έξυπνες» λύσεις όπως είναι ο χειρισμός τους μέσω διαδικτύου ή κινητού. 

 

Οι υδραυλικές σόμπες pellet λειτουργούν με τα σώματα καλοριφέρ και ζεσταίνουν όλο το σπίτι. Δηλαδή, η σόμπα παίρνει το ρόλο του καυστήρα πετρελαίου. Οι αερόθερμες σόμπες έχουν θυρίδες εξόδου θερμού αέρα και μπορούν να θερμάνουν παραπάνω από έναν χώρο, μόνο όταν έχουν εγκατασταθεί ειδικές σωληνώσεις μεταφοράς αέρα. Μια σόμπα pellet αποτελείται από το χώρο καύσης που έχει μεγάλη αντοχή σε υψηλές θερμοκρασίες, έναν κάδο συλλογής της στάχτης, ένα δοχείο pellet και τις κατάλληλες εξόδους καυσαερίων. 

 

Πλεονεκτήματα

• Έχει κατά πολύ μεγαλύτερη απόδοση σε σύγκριση με μία ξυλόσομπα
• Η χρήση τους δεν απαιτεί ύπαρξη καμινάδας μεγάλης διατομής
• Μπορούμε να ελέγξουμε την ποιότητα της καύσιμης ύλης
• Διαθέτουν δεξαμενές αποθήκευσης ώστε να γίνεται ομαλά η τροφοδοσία τους

Μειονεκτήματα

• Είναι ακριβότερες από τις ξυλόσομπες
• Εξαρτώνται από το ηλεκτρικό ρεύμα
• Το pellet είναι ακριβότερο σε σχέση με το ξύλο

Οι σύγχρονες σόμπες ξύλου έχουν κρατήσει τη φιλοσοφία των παλιών σομπών και έτσι μπορούν να συνδυάζουν την παραδοσιακή και φυσική θέρμανση από τα ξύλα, με τις νέες προηγμένες τεχνολογίες θέρμανσης που προσφέρουν υψηλές αποδόσεις, εκλεπτυσμένο στιλ και σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας. Στην ουσία, πρόκειται για ενεργειακά στοιχεία θέρμανσης φτιαγμένα από χυτοσίδηρο ή χάλυβα, τα οποία διαθέτουν υψηλή μόνωση για να επιτρέπουν την ανάπτυξη μεγάλων θερμοκρασιών (1200° κελσίου) στην εστία κατά τη λειτουργία τους. 

 

Αποτελούνται από μία εισαγωγή αέρα, η οποία και εισάγει αέρα στο χώρο καύσης, (συνήθως μέσω ρυθμιζόμενου ανοίγματος στην πόρτα ή στη πρόσοψη του μηχανήματος), για τον έλεγχο της καύσης, αλλά και από ένα σύστημα για τη ρύθμιση του οξυγόνου που παίρνει η καύση, το οποίο και δίνει τη δυνατότητα για πλήρη έλεγχο της καύσης και της αυξομείωσης κατά βούληση, της κατανάλωσης του ξύλου, ανάλογα και με τις ανάγκες θέρμανσης του εκάστοτε χώρου. Όσον αφορά στη συντήρηση και στη χρήση μιας ξυλόσομπας, αυτή είναι αρκετά πιο εύκολη από ένα τζάκι, καθώς οι ενεργειακές σόμπες είναι βραδύκαυστες - δηλαδή αργούν να κάψουν τα ξύλα – και δε χρειάζεται η συνεχής προσθήκη ξύλων. Η συντήρηση είναι επίσης απλή, αφού αρκεί να καθαρίζεται η καμινάδα και η σόμπα μια φορά το χρόνο.

 

Πλεονεκτήματα

• Μικρό κόστος αγοράς
• Αρκετά μεγάλη διαθεσιμότητα

Μειονεκτήματα

• Μεγάλος όγκος στάχτης
• Δυσκολία ελέγχου της ποιότητας του προϊόντος
• Απαιτείται μεγάλος χώρος αποθήκευσης

O επόμενος διαχωρισμός έχει να κάνει με το αν θέλουμε να ζεστάνουμε ένα χώρο η όλο το σπίτι συνολικά, χρησιμοποιώντας το υπάρχον σύστημα καλοριφέρ. Έτσι, ενώ οι αερόθερμες σόμπες μπορούν να τοποθετηθούν σε ένα ενιαίο χώρο μόνο, οι υδραυλικές μπορούν να αποτελέσουν από μόνες τους ένα ολοκληρωμένο σύστημα κεντρικής θέρμανσης. Υπάρχουν σόμπες που διαθέτουν έως και 3 εξόδους αέρα για να θερμάνουν αντίστοιχους χώρους του σπιτιού, συν αυτόν στον οποίο βρίσκονται. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω ειδικών εύκαμπτων αεραγωγών που ξεκινούν από τη σόμπα και καταλήγουν σε κάθε ένα δωμάτιο ξεχωριστά. 

 

Δεν πρόκειται βέβαια για μια οικονομική λύση, καθώς η απόκτηση μιας τέτοιας συσκευής στοιχίζει 2 έως και 3 φορές περισσότερο σε σχέση με μια απλή, πλησιάζοντας ή και ξεπερνώντας πολλές φορές και την τιμή μιας υδραυλικής. Από την άλλη μεριά οι υδραυλικές έχουν το συγκριτικό πλεονέκτημα της μεγαλύτερης απόδοσης, καθώς ζεσταίνουν το χώρο ακόμα και μετά την παύση της λειτουργίας τους μέσω των σωμάτων καλοριφέρ. Επίσης μπορούν να συνδεθούν και με μπόιλερ για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, όπως ακριβώς ένας κανονικός λέβητας. Στα κατά τους συγκαταλέγεται η αυξημένη τιμή τους, που όμως σε καμία περίπτωση δεν ξεπερνάει την αερόθερμα σόμπα με τα κανάλια (αεραγωγούς). Επίσης στα συνολικά έξοδα θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το κόστος εγκατάστασης που πρέπει να γίνει μόνο από έμπειρο υδραυλικό. 

 

Tα τελευταία χρόνια υπάρχει μία μεγάλη αντιπαράθεση μεταξύ των κατασκευαστών και της πολιτείας, σε σχέση με τη χρήση των στερεών καυσίμων για τις ανάγκες θέρμανσης των κτιρίων, αλλά και τους παραγόμενος ρύπους. Για να υπάρξει μια πιο ξεκάθαρη εικόνα, αρκεί να ανατρέξουμε σε μελέτες που έχουν γίνει σχετικά με τις εκπομπές καυσαερίων από τις διάφορες συσκευές θέρμανσης που έχουν πραγματοποιηθεί από τα εργαστήρια του Ε.Μ.Π. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών, το ξύλο σαν καύσιμη ύλη παράγει σημαντικά ποσοστά ρύπων, ανεξάρτητα αν θα χρησιμοποιηθεί σε σόμπες ή τζάκια. Η χρήση του βέβαια σε σύγχρονα συστήματά σόμπας-λέβητα μειώνει κάπως το φαινόμενο λόγω αυξημένης απόδοσης, αλλά στην ουσία δεν παύει να αποτελεί μία από τις πιο ρυπογόνες πηγές καυσίμου, ακόμα και από τα ορυκτά καύσιμα. 

 

 

Mια από τις πιο βασικές προϋποθέσεις για την επιλογή μιας σόμπας είναι η ασφαλής της λειτουργία και ο σεβασμός προς το περιβάλλον. Από τη στιγμή όμως που αυτά τα δυο πληρούνται από τον κατασκευαστή, η υποχρέωση του καταναλωτή πλέον είναι να επιλέγει πάντοτε συστήματα πιστοποιημένα και επώνυμα. Έτσι προστατεύει τον εαυτό του αλλά και την οικολογία του τόπου στον οποίο ζει. Η επιλογή όμως της κατάλληλης συσκευής είναι και αποτέλεσμα της ιδιαιτερότητας του κάθε χώρου, αλλά και της φθηνότερης προμήθειας καυσίμου. Αν η πρόσβαση σε ξυλεία είναι χαμηλού κόστους, είναι εύλογη και η απάντηση στο τι να προτιμήσει κανείς. Αν από την άλλη μεριά η σόμπα θα τοποθετηθεί σε αστικό περιβάλλον, η χρήση του πέλλετ βοηθάει την επιβαρυμένη ατμόσφαιρα περισσότερο σε σχέση με το ξύλο. Σε κάθε περίπτωση η τελική απόφαση είναι πάντα του καταναλωτή. 

 

Άρθρο του κ. Σταύρου Καραβασιλειάδη BEng, MSc πολιτικoύ μηχανικoύ @ City University of London