Η σημασία στη θέρμανση

Οι λέβητες και οι καυστήρες αποτελούν τα δύο σημαντικότερα τμήματα ενός συστήματος κεντρικής θέρμανσης. Τι θα πρέπει να προσέχουμε για να πετύχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή εξοικονόμηση;

Στην Ελλάδα, η πρώτη σκέψη όλων όταν μιλάμε για κεντρική θέρμανση πάει αμέσως σε δύο λέξεις: λέβητας – καυστήρας. Ο λέβητας είναι ίσως το πιο σημαντικό τμήμα ενός συστήματος κεντρικής θέρμανσης με πετρέλαιο, φυσικό αέριο ή υγραέριο, καθώς είναι αυτός που προσδίδει στο νερό που κυκλοφορεί στους σωλήνες την παραγόμενη από την καύση θερμότητα και το ζεσταίνει. Ο καυστήρας βέβαια είναι το μέσο εκείνο που πραγματοποιεί την καύση των διαφόρων καυσίμων για την παραγωγή θερμότητας.

Όσον αφορά τους λέβητες και καυστήρες πετρελαίου, τα πράγματα είναι λίγο έως πολύ γνωστά, με τα περισσότερα ελληνικά νοικοκυριά να έχουν στη διάθεσή τους για θέρμανση έναν λέβητα και έναν καυστήρα πετρελαίου. Στην πλειονότητά τους, μάλιστα, πρόκειται για συστήματα αρκετά παλαιάς τεχνολογίας (καθώς το πετρέλαιο συνιστά τον πιο διαδεδομένο και –σχεδόν- παραδοσιακό τρόπο θέρμανσης για περίπου μισό αιώνα στην Ελλάδα) και άρα αρκετά ζημιογόνα, τόσο οικονομικά όσο και για το περιβάλλον.

Αντιθέτως, οι σύγχρονες τεχνολογίες που εφαρμόζονται στους λέβητες πετρελαίου αλλά και φυσικού αερίου προσφέρουν αποδόσεις που μπορούν να φτάσουν μέχρι και το 108% (όταν τα παλιά συστήματα πετρελαίου μετά βίας αγγίζουν τα 70%), συντελώντας σημαντικά στην εξοικονόμηση τόσο χρημάτων όσο και πόρων. Παρομοίως, η εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται με τους λέβητες υγραερίου είναι αρκετά μεγάλη, με το σύστημα καυστήρα-λέβητα να έχει βαθμό απόδοσης έως και 99%. Στην περίπτωση των λεβήτων συμπύκνωσης, μάλιστα, ο βαθμός απόδοσης μπορεί να φτάσει και το 105%.

Οι λέβητες

Οι λέβητες διακρίνονται σε μαντεμένιους και χαλύβδινους όσον αφορά το υλικό κατασκευής τους, σε επιτοίχιους ή επιδαπέδιους (όσον αφορά τον τρόπο σύνδεσης των λεβήτων φυσικού αερίου και υγραερίου), ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί και νέα κατηγορία που σχετίζεται με την τεχνολογία που χρησιμοποιούν και είναι οι λέβητες συμπύκνωσης.

Μαντεμένιοι λέβητες: Χαρακτηρίζονται από τεράστια ανθεκτικότητα στις διαβρώσεις ενώ η συναρμολόγησή τους γίνεται στο λεβητοστάσιο, κάτι το οποίο καθιστά τη μεταφορά τους ιδιαίτερα εύκολη αφού γίνεται τμηματικά.

Επιπλέον, το γεγονός ότι είναι συναρμολογούμενοι προσφέρει το επιπλέον πλεονέκτημα ότι υπάρχει η δυνατότητα μελλοντικά να προσθέσουμε επιπλέον στοιχεία με στόχο την αύξηση της απόδοσής του, αλλά και να αντικαταστήσουμε μόνο το κομμάτι που έχει υποστεί βλάβη. Τα στοιχεία αυτά προσφέρουν στους μαντεμένιους λέβητες τεράστια διάρκεια ζωής, πρέπει, όμως να προστατεύονται από απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας, καθώς είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι.

Χαλύβδινοι λέβητες: Είναι πιο ανθεκτικοί στις απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας, πολύ ελαφρύτεροι και πολύ οικονομικότεροι σε σχέση με τους μαντεμένιους, ενώ η διάρκεια ζωής της μπορεί να φτάσει έως και τα 30 χρόνια.
Επιδαπέδιοι λέβητες: Έχουν ιδιαίτερα εύκολη εγκατάσταση και απαιτούν ελάχιστη συντήρηση, ενώ εφαρμόζονται και σε όλα τα είδη των κτιριακών εγκαταστάσεων. Διατίθενται δε, τόσο σε συμβατική μορφή, όσο και σε συμπύκνωσης.
Επιτοίχιοι λέβητες: Οι επιτοίχιοι λέβητες ενδείκνυνται για αυτόνομη θέρμανση σε πολυκατοικίες, αφού τοποθετούνται εύκολα στο μπαλκόνι (συχνότερα) και προσφέρουν σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, ανεξαρτησία από τα έξοδα παγίου κεντρικής θέρμανσης, αλλά και τη δυνατότητα σύνδεσης με κουζίνα αερίου στο ίδιο δίκτυο της θέρμανσης.
Λέβητες συμπύκνωσης: Στους συμβατικούς λέβητες, τα καυσαέρια της καύσης «χάνονται» προς το περιβάλλον, ενώ στους λέβητες συμπύκνωσης επιτυγχάνεται ανάκτηση θερμότητας από την συμπύκνωση των υδρατμών στα καυσαέρια, με αποτέλεσμα την χαμηλότερη κατανάλωση καυσίμου και χαμηλότερες εκπομπές ρύπων προς το περιβάλλον. Η τεχνολογία αυτή σε συνδυασμό με τον μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης σε σύγκριση με τους συμβατικούς λέβητες, προσφέρει μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας και χρημάτων. Επιπλέον, η τοποθέτηση τέτοιων λεβήτων θα είναι υποχρεωτική για τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. από το τέλος του 2015.

Λέβητες καύσης στερεών καυσίμων

Οι εν λόγω λέβητες διακρίνονται βασικά στις παρακάτω κατηγορίες, τόσο από πλευράς είδους καυσίμου που χρησιμοποιούν, όσο και κυρίως από τον τρόπο λειτουργίας τους.

Ανάλογα με το είδος του καυσίμου, χωρίζονται σε λέβητες πέλλετς ή άλλων ειδών βιομάζας (π.χ. καυσόξυλου, τεμαχισμένου ξύλου, πυρηνόξυλου, μπρικέτες)
Ανάλογα με τον τρόπο τροφοδοσίας του καυσίμου. Λέβητες που λειτουργούν με καυσόξυλα ή άλλα ογκώδη καύσιμα λειτουργούν γενικά με χειροκίνητη τροφοδοσία. Καύσιμα που διατίθενται σε σχετικά ομοιόμορφα και μικρά τεμαχίδια, π.χ. πέλλετς ή πυρηνόξυλο μπορούν να τροφοδοτηθούν στο λέβητα με ένα αυτόματο σύστημα τροφοδοσίας. Σημειώνεται ότι η λειτουργία του συστήματος αυτού απαιτεί τη σύνδεση του λέβητα με το ηλεκτρικό δίκτυο.
Ανάλογα με το αν επιτυγχάνεται συμπύκνωση των υδρατμών των καυσαερίων σε λέβητες συμπύκνωσης ή μη. Γενικά η συμπύκνωση των υδρατμών αυξάνει τον βαθμό απόδοσης του λέβητα, ωστόσο είναι δύσκολο να επιτευχθεί τεχνικά για την καύση της βιομάζας. Για το λόγο αυτό οι λέβητες συμπύκνωσης με βιομάζα σπανίζουν στην αγορά και αν είναι διαθέσιμοι αφορούν συνήθως «εύκολα» καύσιμα, κυρίως πέλλετς ξύλου.

Η εγκατάσταση του λέβητα

Η επιλογή ανάμεσα σε διάφορους διαθέσιμους τύπους λεβήτων πρέπει να γίνει σύμφωνα με τις ανάγκες και απαιτήσεις του καταναλωτή και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εφαρμογής, αλλά και των περιορισμών στο διαθέσιμο χώρο για την εγκατάσταση του λέβητα, των συνοδευτικών συστημάτων και των χώρων αποθήκευσης του καυσίμου.

Επίσης, η διαστασιολόγηση του λέβητα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τη μελέτη θέρμανσης του κτιρίου. Η εγκατάσταση πρέπει να γίνεται σε καλώς αεριζόμενα λεβητοστάσια, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Ο ορθός σχεδιασμός ή ανακατασκευή της καμινάδας είναι απαραίτητος για τη μεγιστοποίηση του φυσικού ελκυσμού που προσφέρει ασφάλεια στη λειτουργία (αποφυγή πυρκαγιάς ή συσσώρευσης θανατηφόρων αερίων) και καλή λειτουργία του λέβητα. Γενικά, για ίδια δυναμικότητα λέβητα απαιτούνται μεγαλύτερες διαστάσεις καπνοδόχου σε σχέση με τους λέβητες πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Ειδικά στους λέβητες πέλλετς με αυτοματοποιημένη τροφοδοσία απαιτούνται και συνδέσεις με το ηλεκτρικό κύκλωμα.

Το πρότυπο ΕΛΟΤ EN 303-5 καθορίζει τις απαιτήσεις και τις μεθόδους δοκιμής για την ασφάλεια, ποιότητα καύσης, λειτουργικά χαρακτηριστικά, σήμανση και συντήρηση λεβήτων κεντρικής θέρμανσης με στερεά καύσιμα (συμπεριλαμβανομένων των στερεών βιοκαυσίμων) με μέγιστη ονομαστική θερμική ισχύ έως 500 kW.

Ηλεκτρικοί Λέβητες

Οι ηλεκτρικοί λέβητες αποτελούν αυτόνομες επίτοιχες μονάδες κεντρικής θέρμανσης, οι οποίες μετατρέπουν την ηλεκτρική ενέργεια σε θερμική. Περιέχουν ηλεκτρικές αντιστάσεις, οι οποίες θερμαίνουν το νερό που περιέχουν και το νερό, με τη σειρά του, τα καλοριφέρ. Είναι κατάλληλοι για μονοκατοικίες και διαμερίσματα, αφού μπορούν να αντικαταστήσουν το λέβητα πετρελαίου και να καλύψουν τις θερμικές ανάγκες κάθε σπιτιού. Είναι αθόρυβοι, έχουν ελάχιστο κόστος συντήρησης και δεν καταλαμβάνουν σημαντικό χώρο, ωστόσο θέλουν προσοχή στο κόστος λειτουργίας τους. Η διαστασιολόγησή τους γίνεται ανάλογα με τα kW ισχύος τους, για την εγκατάστασή τους συνήθως απαιτείται τριφασική παροχή, ενώ δεν χρειάζεται λεβητοστάσιο-καμινάδα-δεξαμενή-εξαερισμός,

Ηλεκτρικοί λέβητες ιόντων: Οι λέβητες ιόντων έχουν μειωμένη κατανάλωση σε σχέση με τους συμβατικούς επειδή ιονίζουν το νερό κάνοντας το να θερμαίνεται ταχύτερα, συνιστώντας έτσι μια αρκετά οικονομικότερη επιλογή. Υπάρχουν, ωστόσο, διάφορες τεχνικές δυσκολίες στην εγκατάστασή τους, γι’αυτό είναι επιτακτική η εγκατάσταση από εξειδικευμένο συνεργείο.

Οι καυστήρες

Ο καυστήρας πετρελαίου μπορεί να εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή απόδοση της εγκατάστασης, τη μεγιστοποίηση της διάρκειας ζωής του λέβητα, την εξοικονόμηση καυσίμου και την προστασία του περιβάλλοντος. Για να συμβεί αυτό πρέπει ο καυστήρας να είναι κατάλληλα προσαρμοσμένος στις ανάγκες μας και πιστοποιημένος από αρμόδιους φορείς. Το πιο σημαντικό όσον αφορά τον καυστήρα είναι ο τακτικός έλεγχος για σωστή συντήρηση. Η ετήσια συντήρηση του συστήματος από πιστοποιημένο τεχνικό μεγιστοποιεί την απόδοση λειτουργίας, εξασφαλίζει την ασφάλεια, επιμηκύνει τη διάρκεια ζωής του και περιορίζει τις βλάβες με την ταλαιπωρία και τα περιττά έξοδα που συνεπάγονται.

Οι καυστήρες φυσικού αερίου, από την άλλη μεριά, διακρίνονται σε ατμοσφαιρικούς και πιεστικούς όσον αφορά τον τρόπο λειτουργίας τους, ενώ οι πιεστικοί με τη σειρά τους χωρίζονται σε μονοβάθμιους και διβάθμιους, Οι σύγχρονοι καυστήρες είναι πιεστικοί και, μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις βρίσκονται προσαρμοσμένοι στο λέβητα φυσικού αερίου για μεγαλύτερη ευκολία εγκατάστασης και χρήσης. Μπορούν να τοποθετηθούν μέσα στο σπίτι ή σε κάποιο ημιυπαίθριο χώρο, αφού έχουν πολύ μικρές διαστάσεις. Φυσικά, το κόστος τους είναι σχετικά υψηλότερο των συμβατικών, τα μακροπρόθεσμα οφέλη από τη χρήση τους όμως κάνουν όσους καταναλωτές διαθέτουν την οικονομική άνεση για μια τέτοια επένδυση να τους προτιμούν. Σε κάθε περίπτωση πάντως, είτε πρόκειται για αυτόνομη θέρμανση είτε για θέρμανση πολυκατοικίας, ο καυστήρας είναι ένα από τα μείζονα ζητήματα στη θέρμανση με φυσικό αέριο, σε συνδυασμό με τον λέβητα, ο οποίος όμως δεν είναι απαραίτητο να αλλάξει σε μια ενδεχόμενη αντικατάσταση του συστήματος θέρμανσης. Στην περίπτωση του υγραερίου αντίστοιχα, η αντικατάσταση του καυστήρα είναι επιβεβλημένη.

Αυτονομία με φυσικό αέριο ή υγραέριο

Το φυσικό αέριο και το υγραέριο μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες και της ατομικής θέρμανσης, με τους ατομικούς επιτοίχους λέβητες με ενσωματωμένο καυστήρα. Οι λέβητες αυτοί μπορούν να τοποθετηθούν στην κουζίνα ή στο μπαλκόνι της κατοικίας χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερος χώρος για λεβητοστάσιο, ενώ προσφέρουν και τη δυνατότητα παραγωγής ζεστού νερού χρήσης, ταυτόχρονα με τη θέρμανση του χώρου. Είναι, μάλιστα, τόσο μικροί που μπορούν εύκολα να ενσωματωθούν στα ντουλάπια της κουζίνας.

Στις μονοκατοικίες που βρίσκονται σε περιοχή με δίκτυο φυσικού αερίου η επιλογή είναι μονόδρομος, στις πολυκατοικίες ωστόσο τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα. Για να χαρακτηριστεί μια πολυκατοικία επιλέξιμη πρέπει τουλάχιστον το 50% των θερμαινόμενων από το κεντρικό σύστημα θέρμανσης ιδιοκτησιών (διαμερίσματα και μη) να χρησιμοποιείται ως κατοικίες και φυσικά να συναινέσουν οι ένοικοι για την αποσύνδεση από το κεντρικό σύστημα.

Όσον αφορά το υγραέριο, οι ατομικοί λέβητες δεν είναι η μόνη περίπτωση αυτονόμησης στη θέρμανση. Μια συστοιχία φιαλών υγραερίου μπορεί να τοποθετηθεί ακόμα και στο μπαλκόνι ενός διαμερίσματος, ώστε να παρέχει την απαραίτητη για τον χρήστη θέρμανση, αρκεί, φυσικά, να υπάρχει η σχετική άδεια. Διαφορετικά, μπορεί να υπάρχει δεξαμενή υγραερίου (υπέργεια ή υπόγεια) για την αποθήκευση του καυσίμου (συνήθως σε μονοκατοικίες με μεγάλο εξωτερικό χώρο).

TIPS Οικονομίας για λέβητες-καυστήρες

Η ρύθμιση του καυστήρα και του λέβητα στις κατάλληλες συνθήκες λειτουργίας μπορούν να εξοικονομήσουν αρκετά χρήματα από τα έξοδα της θέρμανσης.

Συντηρείτε τον καυστήρα και καθαρίζετε τον λέβητα. Το ιδανικό είναι η συντήρηση να πραγματοποιείται από πιστοποιημένο τεχνικό και να περιλαμβάνει καθαρισμό του λέβητα, ρύθμιση του καυστήρα, μέτρηση και ανάλυση καυσαερίων και να συνοδεύεται από έκδοση του αντίστοιχου φύλλου ελέγχου.
Ζητήστε από τον τεχνικό να ρυθμίσει το σύστημα στην ελάχιστη θερμική ισχύ που αποδίδει σε υψηλό επίπεδο και εντός των ορίων εκπομπής αέριων ρύπων.
Μειώστε τη θερμοκρασία λειτουργίας του λέβητα μέχρι και τους 70^oC. Μπορείτε, έτσι, να επιφέρετε μείωση στην κατανάλωση κυρίως στις περιόδους ήπιων εξωτερικών θερμοκρασιών
Μονώστε τα εκτιθέμενα τμήματα των σωληνώσεων, του λέβητα, της καπνοδόχου. Τυχόν χαραμάδες στον λέβητα επιτρέπουν την είσοδο κρύου αέρα στο εσωτερικό του μειώνοντας με αυτό τον τρόπο την απόδοση του. Η σωστή θερμομόνωση του λέβητα μειώνει τις απώλειες θερμότητας προς τον χώρο του λεβητοστασίου.
Προσέξτε την υπερδιαστασιολόγηση: Ρόλο-κλειδί στην εξοικονόμηση που μπορεί να γίνει στη χρήση πετρελαίου παίζει το μέγεθος του λέβητα. Στο παρελθόν, η εγκατάσταση του συστήματος θέρμανσης σε ένα σπίτι γινόταν από τεχνικούς οι οποίοι πολλές φορές τοποθετούσαν λέβητα μεγαλύτερο από το απαιτούμενο για τις ανάγκες του εκάστοτε σπιτιού. Η υπερδιαστασιολόγηση αυτή συνήθως οδηγεί σε άσκοπη κατανάλωση πετρελαίου και, άρα, σε σπατάλη χρημάτων.
Τοποθετείστε σύστημα αντιστάθμισης. Η αντιστάθμιση καιρικών συνθηκών είναι ένας αυτοματισμός με αισθητήρα εξωτερικής θερμοκρασίας που ρυθμίζει τη θερμοκρασία προς τα θερμαντικά μέσα, σύμφωνα με την τρέχουσα ζήτηση θέρμανση. Όσο πιο ήπιες οι καιρικές συνθήκες, τόσο χαμηλότερη χρειάζεται να είναι η θερμοκρασία του νερού. Καταναλώνεται, έτσι, λιγότερο καύσιμο και παρέχεται έως και 30% εξοικονόμηση. *
Ρωτήστε τον τεχνικό για τη δυνατότητα υδραυλικής εξισορρόπησης. Έχετε αναρωτηθεί γιατί κάποια δωμάτια ή διαμερίσματα στους πάνω ορόφους είναι κρύα, ενώ στο ισόγειο ζεσταίνονται επαρκώς; Λόγω μη ρυθμισμένων δικτύων, το ζεστό νερό κατευθύνεται κυρίως στα κοντινότερα θερμαντικά σώματα και ελλιπώς στα υπόλοιπα. Τοποθετώντας τις ανάλογες βάνες εξισορρόπησης δεν έχουμε μόνο θερμική άνεση σε όλους τους χώρους αλλά και εξοικονόμηση καυσίμου 5-15%.*
Αλλάξτε τον κυκλοφορητή. Οι συμβατικοί κυκλοφορητές είναι ενεργοβόροι, με πολύ χαμηλό βαθμό απόδοσης – ακόμα και αυτοί με μικρή ισχύ. Ο νέος κυκλοφορητής πρέπει να αναγράφει το Δείκτη Ενεργειακής Απόδοσης (ΕΕΙ). Όσο πιο μικρός είναι ο Δείκτης Ενεργειακής Απόδοσης τόσο πιο αποδοτικός και οικονομικός είναι ο κυκλοφορητής. Η αντικατάσταση του παλιού κυκλοφορητή με ηλεκτρονικό κυκλοφορητή Inverter με Δείκτη Ενεργειακής Απόδοσης <=0,23 μπορεί να προσφέρει εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας από 40% έως και 90%. *