Περιμένοντας την επιδότηση για οικιακά φωτοβολταϊκά

Είδη οικιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων

Εισαγωγικά σημειώνουμε ότι τα είδη των οικιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων είναι τέσσερα:
1.    Τα διασυνδεδεμένα με το δίκτυο φωτοβολταϊκά συστήματα «ταρίφας»
Τα φωτοβολταϊκά αυτής της κατηγορίας μας απασχόλησαν κυρίως μία δεκαετία νωρίτερα, όταν το κόστος των φωτοβολταϊκών ήταν τεράστιο και τα κράτη έπρεπε να δώσουν κίνητρα για την εγκατάστασή τους. Ουσιαστικά σε αυτό το σχήμα γινόταν «λογιστικός» συμψηφισμός ρεύματος, καθώς ο παραγωγός έδινε όλη την ενέργεια στο δίκτυο (πχ ΔΕΗ) και πληρωνόταν με κάποιο αντίτιμο (ταρίφα).

Το σχήμα είναι πλέον ξεπερασμένο για οικιακούς επενδυτές, καθώς το αντίτιμο είναι μικρό (περίπου 0,08 λεπτά ανά εγχεόμενη κιλοβατώρα όταν το κόστος κιλοβατώρας το τελευταίο έτος κυμαίνεται από 0,20 μέχρι και 0,80 λεπτά ανά κιλοβατώρα).

2.  Τα διασυνδεδεμένα φωτοβολταϊκά συστήματα αυτοπαραγωγής (net metering)

Τα φωτοβολταϊκά net metering είναι φωτοβολταϊκά συστήματα «ενεργειακού» συμψηφισμού, στα οποία ο χρήστης ανταλλάσσει ενέργεια με το δίκτυο χωρίς κάποιο οικονομικό αντάλλαγμα. Με απλά λόγια, αν την ώρα της παραγωγής το σπίτι ζητάει ενέργεια η ενέργεια αυτή πηγαίνει απευθείας από τα φωτοβολταϊκά στην κατανάλωση, αν περισσεύει αυτή εγχέεται στο δίκτυο και πιστώνεται στον χρήστη για επόμενη χρήση (βράδυ / χειμώνα κοκ.) εντός των επόμενων τριών ετών.
Το σχήμα αυτό είναι το πλέον συμφέρον αυτή τη στιγμή, καθώς το φωτοβολταϊκό «σβήνει» κιλοβατώρες, οπότε με κόστος κιλοβατώρας 20-30-40 λεπτά που είχαμε την τελευταία χρονιά η απόσβεση της επένδυσης έρχεται σε χρονικό διάστημα κάτω από 5 χρόνια.

3.    Τα διασυνδεδεμένα φωτοβολταϊκά αυτοπαραγωγής με αποθήκευση ενέργειας (net metering με μπαταρία)

Τα φωτοβολταϊκά net metering με συσσωρευτές (μπαταρίες) αποτελούν εξέλιξη των φωτοβολταϊκών net metering με προσθήκη μπαταρίας. Ουσιαστικά προτάθηκε για να λύσει το πρόβλημα της μεγάλης εγχεόμενης ενέργειας στο δίκτυο κατά τις μεσημεριανές ώρες και της αυξημένης ζήτησης όταν δεν υπάρχει ηλιοφάνεια (πιο απλά, όταν όλοι είμαστε στις δουλειές μας το μεσημέρι, τα φωτοβολταϊκά του σπιτιού μας παράγουν ρεύμα και το δίνουν όλο στο δίκτυο, όταν γυρίζουμε το βράδυ και το ζητάμε πίσω θα πρέπει να λειτουργήσουν μονάδες φυσικού αερίου ή λιγνίτη για να μας επιστρέψει). Επίσης, τα τελευταία χρόνια (με την αλόγιστη εγκατάσταση κυρίως μεγάλων φωτοβολταϊκών πάρκων) το δίκτυο της ΔΕΗ έχει κορεστεί και δεν μπορεί να δεχτεί επιπλέον ποσά ενέργειας προς μεταφορά (με απλά λόγια δεν «σηκώνουν» τα καλώδια και οι μετασχηματιστές επιπλέον ρεύμα) οπότε ο μόνος τρόπος να εγκαταστήσει κάποιος φωτοβολταϊκό net metering στις κορεσμένες περιοχές είναι με μπαταρία χωρίς να εγχέει ενέργεια στο δίκτυο (zero feed-in).
Το βασικό μειονέκτημα του σχήματος είναι το μεγάλο κόστος των μπαταριών (απαιτούνται υβριδικοί αντιστροφείς οι οποίοι λειτουργούν με μπαταρίες λιθίου υψηλής τάσης οι οποίες είναι πανάκριβες και δεν κατασκευάζονται στην χώρα μας από την εγχώρια βιομηχανία συσσωρευτών). Λαμβάνοντας υπόψην δε ότι οι μπαταρίες θα πρέπει να αλλάζουν κάθε 8-10 έτη (γιατί είναι υποχρεωτικό από την νομοθεσία να κάνουν καθημερινά κύκλους και όχι μόνο στις διακοπές ρεύματος) μειώνει αρκετά το οικονομικό όφελος του χρήστη.
Καθώς το δίκτυο έχει ανάγκη από τις μπαταρίες όπως είδαμε παραπάνω, ο μόνος τρόπος να εισαχθούν στην αγορά (λόγω του υψηλού κόστους) είναι μέσω κρατικής επιχορήγησης – επιδότησης.

Σε κάθε περίπτωση τα συστήματα αυτοπαραγώγης (net metering) με συσσωρευτές είναι το μέλλον των οικιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων καθώς σε σύντομο χρονικό διάστημα αναμένεται εκτεταμένος κορεσμός δικτύου και αδυναμία έγχυσης ενέργειας στο δίκτυο.

4.    Τα αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα (ανεξάρτητα από το δίκτυο)

Τα αυτόνομα φωτοβολταϊκά είναι μη διασυνδεμένα με το δίκτυο φωτοβολταϊκά συστήματα τα οποία ηλεκτροδοτούν τα φορτία είτε απευθείας από τον ήλιο (ή τον άνεμο με ανεμογεννήτριες) είτε μέσω συσσωρευτών εν τη απουσία ηλιακής ενέργειας. Τα συστήματα αυτά χρησιμοποιούνται σε σπίτια χωρίς σύνδεση με το δίκτυο ή σε σπίτια που θέλουν ανεξαρτησία ρεύματος υπό οποιεσδήποτε συνθήκες (διακοπές ρευματοδότησης κλπ.). 

Τα αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι ακριβότερα από συστήματα net metering και φθηνότερα από συστήματα net metering με μπαταρίες, κυρίως γιατί μπορούν να χρησιμοποιηθούν μπαταρίες μολύβδου χαμηλής τάσης που είναι οικονομικότερες. Τα αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα δεν θα επιδοτηθούν από την αναμενόμενη επιδότηση.

Η αναμενόμενη επιδότηση
Επανερχόμενοι στις πληροφορίες σχετικά με την επιδότηση που αναμένεται, αυτή θα αφορά φωτοβολταϊκά της 2ης και της 3ης κατηγορίας, δηλαδή φωτοβολταϊκά συμψηφισμού net metering και φωτοβολταϊκά συμψηφισμού net metering με μπαταρίες. 

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει χωρίς μπαταρίες η επιδότηση αναμένεται 15-30% ενώ με μπαταρίες η επιδότηση θα ανέρχεται στο 50-60% (υπάρχει μία ασάφεια αν το 60% θα αφορά το κόστος των μπαταριών ή όλου του συστήματος καθώς είναι αρκετά σημαντικό).
Όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα διαρρέεται ότι τις επόμενες μέρες-εβδομάδες θα βγεί προδημοσίευση του προγράμματος και μέσα στους επόμενους μήνες θα ξεκινήσουν οι αιτήσεις υπαγωγής.

Υπάρχουν αμφιβολίες αν θα προτιμηθεί η χρονική προτεραιότητα ή εισοδηματικά κριτήρια για την επιλεξιμότητα, ενώ γίνεται προσπάθεια απλοποίησης των διαδικασίων. 
Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι η διαδικασία αδειοδότησης για φωτοβολταϊκά net metering (είτε με μπαταρίες είτε χωρίς) είναι μια χρονοβόρα διαδικασία 3-6 μηνών (ανάλογα με την περιοχή και τον φόρτο αιτήσεων) η οποία αν και απλοποιήθηκε το τελευταίο 6μηνο (η υποβολή γίνεται ηλεκτρονικά πλέον) έχει ακόμη προβλήματα καθυστερήσεων (συνήθως χωρίς υπαιτιότητα ούτε του αιτούντα μηχανικού, ούτε των υπαλλήλων του ΔΕΔΔΗΕ, καθώς οι αιτήσεις το τελευταίο έτος είναι χιλιάδες και το πλήθος των ελεγκτών πεπερασμένο και περιορισμένο).

Συνεπώς, όσον αφορά τον χρονικό ορίζοντα υλοποίησης των έργων, άποψή μας είναι ότι αν κάποια στιγμή μέσα στον Μάρτιο – Απρίλιο εκκινήσει η διαδικασία το νωρίτερο αρχές φθινοπώρου θα αρχίσουν να υλοποιούνται τα πρώτα έργα (δεδομένου ότι δεν θα «κρασάρει» το σύστημα αδειοδότησης και η εφοδιαστική αλυσίδα πάνελ-αντιστροφέων-μπαταριών).
Όσον αφορά τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων για τις επιδοτήσεις, και κυρίως αν επιλεγεί η χρονική προτεραιότητα, η άποψή μας είναι ότι θα πρέπει οι αιτήσεις να υποβάλλονται με έναν απλό τρόπο (πχ με κωδικούς taxisnet, προσωπικά στοιχεία, ισχύς φωτοβολταϊκού…) από τον ενδιαφερόμενο, καθώς οι αντικειμενικά λίγες εταιρείες του χώρου με λίστες εκατοντάδων έργων θα καταδικάσουν κάποιους άδικα.
Τέλος, θα πρέπει σύντομα να ξεκαθαρίσει αν μπορούν να υπαχθούν στην επιδότηση έργα που θα έχουν υποβάλλει ήδη αιτήσεις, καθώς οι ενδιαφερόμενοι στην προσπάθεια να μην καθυστερήσουν θέλουν να εκκινήσουν τις διαδικασίες αδειοδότησης.

Παράδειγμα
Κλείνοντας, παραθέτουμε ένα παράδειγμα μίας μέσης ελληνικής κατοικίας, ώστε να δούμε τα οφέλη και τις πιθανές παγίδες της αναμενόμενης επιδότησης.
Υποθέτοντας ετήσια κατανάλωση 10.000kwh θα πρέπει να επιλεγεί ένα φωτοβολταϊκό περίπου 6-6.5kwp με κόστος περίπου 10-11.000 ευρώ χωρίς μπαταρίες και 18-20.000 ευρώ με μία αξιοπρεπή μπαταρία 5-7kwh (οι τιμές είναι με επώνυμο εξοπλισμό, κορυφαίας ποιότητας).
Αν υποθέσουμε ένα μέσο κόστος κιλοβατώρας 15 λεπτά (το τελευταίο έτος κυμαινόταν από 30 μέχρι 80 λεπτά αλλά ας θεωρήσουμε τις συνθήκες αυτές παροδικές) τότε εντελώς χοντρικά το κέρδος από ένα τέτοιο φωτοβολταϊκό θα είναι περίπου 1400 ευρώ χωρίς μπαταρία και 1500 ευρώ με μπαταρία (υπάρχει ένα μικρό κέρδος από τέλη χρήσης/μεταφοράς δικτύου για την ενέργεια που δεν εγχέεται).
Χωρίς επιδότηση ένα σύστημα net metering (χωρίς μπαταρία) θα αποσβέσει σε περίπου 7-8 χρόνια, ενώ με μία επιδότηση της τάξης του 20% η απόσβεση της επένδυσης θα έρθει σε 6 χρόνια.
Ένα σύστημα net metering με μπαταρία χωρίς επιδότηση θα αποσβέσει σε 12-13 χρόνια, ενώ αν υποθέσουμε επιδότηση 60% επί του κόστους της μπαταρίας (περίπου 8-10.000 ευρώ κόστος μπαταρίας) πάμε στα 7-8 χρόνια. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπολογίσει κανείς και την αντικατάσταση της μπαταρίας σε ένα μέσο διάστημα για παράδειγμα 10 έτη. Σε αυτή την περίπτωση αν κατανείμουμε το κόστος αυτό τότε η απόδοση της επένδυσης ανεβαίνει αρκετά. 
Το βασικό λοιπόν σημείο στην επιλογή σχήματος με τα έως τώρα δεδομένα είναι αν το κόστος της μπαταρίας λιθίου (υψηλής τάσης) θα έχει πέσει σε μία δεκαετία (η λογική λέει ότι θα έχει πέσει αρκετά αλλά οι αναταράξεις της τελευταίας τριετίας δεν μας αφήνουν να μιλάμε με μεγάλες βεβαιότητες πλέον) και αν θα υπάρχει και τότε επιδότηση 60% στο κόστος της.
Τέλος, η δυνατότητα έγχυσης ενέργειας στο δίκτυο ή όχι θα κρίνει αν το σχήμα net metering με μπαταρία είναι το μέλλον στο φωτοβολταϊκά όπως αυτό φαντάζει σήμερα…

Συμπέρασμα
Η ενεργειακή κρίση του 2022 έχει ως βασική λύση την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων κατανεμημένα σε οικίες (εκεί που γίνεται η κατανάλωση ταυτόχρονα να γίνεται και η παραγωγή). Η αναμενόμενη επιδότηση από το κράτος θα βοηθήσει τα νοικοκυριά να εγκαταστήσουν συστήματα net metering με ή χωρίς μπαταρίες. Οι λεπτομέρειες που θα αποφασιστούν σχετικά με την επιδότηση θα κρίνουν την ομαλή εξέλιξή της, την επιτυχία που θα έχει, καθώς και την πιο συμφέρουσα επιλογή. Σε κάθε περίπτωση οι διαδικασίες θα πρέπει να επιταχυνθούν, καθώς έχουν φέρει στασιμότητα σε έναν τομέα που το 2022 προσέφερε πολλά στην χώρα.

Αρθρο του κ. Μιχαήλ Νικ. Πέτσιου, Διδάκτορος ΕΜΠ, Διπλ. Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, Γενικού Δ/ντή της MP-Energy.

MP-ENERGY
Καλέστε: 210-3217895
Δείτε: www.mp-energy.gr
email: [email protected]